Συνέδριο: Προφορική Ιστορία & Διδακτική της Ιστορίας

Δημοσίευση: 06-03-2019 00:00 | Προβολές: 1158

ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ

(Έγκριση με το με αρ. πρ.32722/Δ2/01-03-2019 εισερχόμενο έγγραφο του ΥΠ.Π.Ε.Θ. και 7/03/2019 Αριθμ. Πρωτ. : Φ15.1/35996/Δ2)

Προφορική Ιστορία και διδακτική της Ιστορίας: σχεδιάζοντας μια διδασκαλία ‘αλλιώς’

Αθήνα, 10-12 Μαΐου 2019-Σιβιτανίδειος Σχολή

«Η απομνημόνευση βλάπτει σοβαρά την πνευματική υγεία»

Το πλαίσιο

Ο τρόπος που διδάσκεται το μάθημα της ιστορίας στα σχολεία σπάνια καταφέρνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών, με αποτέλεσμα να καταλήγει στη στείρα απομνημόνευση για τις ανάγκες των εξετάσεων. Γενική είναι η διαπίστωση ότι οι μαθητές τελειώνουν το σχολείο χωρίς να έχουν «μάθει» Ιστορία, χωρίς να έχουν κατανοήσει το ιστορικό γίγνεσθαι. Παρόλο που στα προγράμματα σπουδών ως βασικός σκοπός του μαθήματος δεν ορίζεται η απομνημόνευση γεγονότων και χρονολογιών αλλά η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης, οι περισσότεροι θα συμφωνήσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Ακόμα και τα νέα προγράμματα αναφέρονται κυρίως στη «διδακτέα ύλη» και ελάχιστα στον τρόπο διδασκαλίας. Στην εποχή μας, όμως, μια εποχή μεγάλων κοινωνικών αναδιαρθρώσεων και αναταράξεων, η γνώση και η κατανόηση της Ιστορίας είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία, γιατί η ιστορική μάθηση «αν και είναι στραμμένη στο παρελθόν, αποβλέπει στο παρόν και οπλίζει τον άνθρωπο να αντιμετωπίσει το μέλλον του», όπως έλεγε και ο Ε. Παπανούτσος τη δεκαετία του 1960.

Το αντικείμενο

Προτείνεται η χρήση της προφορικής ιστορίας στην εκπαιδευτική διαδικασία, γιατί ο στόχος της δεν είναι απλώς να περιγράψει ένα «νεκρό» παρελθόν, αλλά να χρησιμοποιήσει το παρελθόν για να μετασχηματίσει το παρόν και να δημιουργήσει το μέλλον∙ γιατί η προφορική ιστορία παρέχει νέους τρόπους για να κατανοήσουμε το παρελθόν∙ παρέχει ακόμα τη δυνατότητα μιας κριτικής οπτικής του ιστορικού γίγνεσθαι∙ γιατί δεν αφορά μόνο την Ιστορία, αλλά και τη μνήμη των γεγονότων∙ αφορά και τη δημόσια ιστορία: τη βιωματική εμπλοκή των ανθρώπων σε πτυχές της καθημερινής ζωής που δεν αποτυπώνονται στα συμβατικά αρχεία. Η συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών συνιστά ένα γοητευτικό ταξίδι στις ζωές των ‘άλλων’ που προσφέρει γνώσεις και εμπειρίες για το παρελθόν∙ οι μαθητές μετατρέπονται σε ερευνητές∙ από παθητικοί αποδέκτες γνώσης, σε δημιουργούς της γνώσης. Τέλος, η επαφή των μαθητών με ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, μέσα από τη διαδικασία των συνεντεύξεων, καλλιεργεί όχι μόνο τις κριτικές και διερευνητικές τους δεξιότητες αλλά και κοινωνικές∙ αποδομεί αντιλήψεις σχετικά με την αδυναμία επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών ηλικιών/γενεών.

Ο στόχος

Το Μαθητικό Συνέδριο προτείνει μια διδασκαλία της Ιστορίας ‘αλλιώς’: την ένταξη της προφορικής ιστορίας στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Φιλοδοξεί να συνθέσει τις διάσπαρτες δουλειές εμπνευσμένων εκπαιδευτικών με τους μαθητές τους και να προτείνει μια διδασκαλία, η οποία θα συνδέει την Ιστορία με την τοπική κοινότητα, το τοπικό (local) με το παγκόσμιο (global), το μερικό με το γενικό, που θα αναπτύσσει την κριτική σκέψη, την έρευνα, τον διάλογο ανάμεσα στις γενιές, που θα δημιουργεί πολίτες ευαίσθητους στα νέα κοινωνικοπολιτικά και περιβαλλοντικά δεδομένα, που θα δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να αποκτήσουν μια δημιουργική σχέση με το παρελθόν τους, η οποία θα προάγει την ιστορική συνείδηση, θα ενισχύει τη συνεργατική μάθηση, θα εξασκεί τις επικοινωνιακές τους δυνατότητες, μέσω της συλλογής των προφορικών μαρτυριών, και τις οργανωτικές τους ικανότητες με την αρχειοθέτησή τους και η οποία τελικά θα παράγει νέα ιστορικά τεκμήρια και μια ‘άλλη’ ματιά στην Ιστορία, πιο ανθρωποκεντρική.

Σε ποιους απευθύνεται

Το Συνέδριο απευθύνεται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσια, Γενικά Λύκεια, ΕΠΑΛ, Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας), τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ελληνικά σχολεία στο εξωτερικό.

Τι περιλαμβάνει:

Α) Παρουσιάσεις επιλεγμένων μαθητικών εργασιών που έχουν υλοποιηθεί με τη χρήση προφορικών μαρτυριών.

Β) Εργαστήρια- σεμινάρια για μαθητές και εκπαιδευτικούς: ιστορικής χαρτογράφησης, θεατρικής παιδείας, ντοκιμαντέρ.

Θεματικές: ως ενδεικτικές αλλά όχι αποκλειστικές θεματικές του συνεδρίου προτείνονται:

Η εμπειρία της συνέντευξης: Οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να περιγράψουν την εμπειρία τους από την επικοινωνία με τους πληροφορητές: τι έμαθαν, εάν και πως άλλαξε η εικόνα του παρελθόντος που είχαν σε σχέση με το μάθημα της ιστορίας.
Προφορική ιστορία και ιστορική χαρτογράφηση: Στοχεύει στη σύνδεση του χώρου και του τόπου με τα ιστορικά γεγονότα. Η νέα τεχνολογία, με την οποία οι μαθητές είναι εξοικειωμένοι, καθώς και η ύπαρξη διαδραστικών πινάκων στα σχολεία, που συνήθως χρησιμοποιούνται μόνο ως οθόνες προβολής, θεωρούμε ότι αποτελούν πρόσφορα μέσα για μια δημιουργική χαρτογράφηση της μνήμης (memory mapping): την τοποθέτηση των προφορικών μαρτυριών πάνω στο χάρτη της γειτονιάς, της πόλης, του νομού, της χώρας μας ή τον παγκόσμιο χάρτη.
Προφορική Ιστορία και ντοκιμαντέρ: Στην κοινωνία της εικόνας το ντοκιμαντέρ μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό μέσο για τη δημιουργική παρουσίαση της μνήμης των ‘απλών’ ανθρώπων, η οποία φέρνει τους αφανείς στο ιστορικό προσκήνιο με τη χρήση των οπτικοακουστικών μέσων. Η καταγραφή με τη βιντεοκάμερα, το «κόψιμο» των βίντεο και το μοντάζ δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα τον ρόλο του υποκειμένου, τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι νοηματοδοτούν και ερμηνεύουν τα γεγονότα της ζωής τους και τελικά συνθέσουν οι ίδιοι το δικό τους ιστορικό αφήγημα.
Προφορική Ιστορία και θέατρο: Το «θέατρο – ντοκουμέντο» και η δραματοποίηση, η οποία χρησιμοποιείται από αρκετούς εκπαιδευτικούς, είναι ένας από τους τρόπους για την παρουσίαση των προφορικών μαρτυριών που έχουν συλλεγεί. Μέσω αυτών οξύνεται η κριτική και η δημιουργική σκέψη και προωθείται η βιωματικότητα, η ενσυναίσθηση και η εκφραστική ικανότητα.
Προφορική Ιστορία και μουσεία: Η «έκρηξη μνήμης» η οποία παρατηρείται στις μέρες μας οδήγησε στη ίδρυση όλο και περισσότερων μουσείων και προώθησε τη μουσειακή εκπαίδευση. Πολλά μουσεία χρησιμοποιούν και προφορικές μαρτυρίες. Η αξιοποίηση της προφορικής ιστορίας στα μουσεία επιτρέπει την ευαισθητοποίηση απέναντι σε κρίσιμα ζητήματα της εποχής. Ο μαθητής/επισκέπτης μαθαίνει να συσχετίζει τα εκθέματα με τα κοινωνικά υποκείμενα και τους ιστορικούς χώρους δίνοντάς τους φωνή.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Οι μαθητικές ομάδες που επιθυμούν να παρουσιάσουν την εργασία τους και να συμμετάσχουν στο Συνέδριο πρέπει μέσω των υπεύθυνων εκπαιδευτικών να συμπληρώσουν σχετική ηλεκτρονική ΑΙΤΗΣΗ που βρίσκεται ΕΔΩ: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfuEYAJ_m4wwjTN_tt4GK3Dp6ubVANT4UsS12absAbR4Z0CyQ/viewform

Παράταση ημερομηνίας υποβολής αιτήσεων: Κυριακή, 17 Μαρτίου 2019

Όλες οι Αιτήσεις θα εξεταστούν από την Οργανωτική Επιτροπή. Οι μαθητικές ομάδες θα ενημερωθούν για τα αποτελέσματα της επιλογής από τους υπεύθυνους εκπαιδευτικούς έως την Κυριακή, 31 Μαρτίου 2019.

Τι να ληφθεί υπόψη: Το Μαθητικό Συνέδριο για την αξιοποίηση των προφορικών μαρτυριών είναι συνέδριο Μεθοδολογίας και Καλών Πρακτικών. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι η έμφαση των προτεινόμενων συμμετοχών θα πρέπει να δοθεί στην προφορική ιστορία, τις προφορικές μαρτυρίες- ανεξάρτητα από τον τρόπο αξιοποίησης, αναπαράστασης ή μετασχηματισμού τους- και ότι θα πρέπει να τηρηθούν οι πειθαρχίες της Ιστορίας: έρευνα, έλεγχος αξιοπιστίας, διασταύρωση πληροφοριών κτλ. Στην Αίτηση, εκτός των άλλων, θα πρέπει να αναφέρεται το θέμα, η μεθοδολογία, τα κριτήρια επιλογής και ο τρόπος αξιοποίησης της προφορικής μαρτυρίας (ερευνητικό ερώτημα ή ερωτήματα και στόχος) και να είναι σαφής η ένταξη των πληροφοριών σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Η επικέντρωση του προγράμματος/εργασίας που θα παρουσιαστεί θα πρέπει να αφορά την προφορική ιστορία. Η παρουσίαση ενδείκνυται να περιλαμβάνει ένα σύντομο αναστοχασμό: συμπεράσματα, κρίσεις, προτάσεις.

Πληροφορίες: tasoula@otenet.gr , anna.trigatzi10@gmail.com , komi.savva@yahoo.gr

Χώρος διεξαγωγής του συνεδρίου: Σιβιτανίδειος Σχολή, Θεσσαλονίκης 151, Καλλιθέα, Τ.Κ. 17610, απέναντι από το σταθμό «Καλλιθέα» του ΗΣΑΠ.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ : Ομάδα Συντονιστικού ΟΠΙ (Ομάδες Προφορικής Ιστορίας)

Συνδιοργανωτές:

Ένωση Προφορικής Ιστορίας

Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (AHEG)

Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση

Ιόνιο Πανεπιστήμιο-Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα "Ιστορική Έρευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες"

Οργανωτική Επιτροπή

Κώστας Αγγελάκος, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πρόεδρος Ένωσης Προφορικής Ιστορίας

Τασούλα Βερβενιώτη, ιστορικός, Συντονιστικό Ομάδων Προφορικής Ιστορίας