ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σκοπός του μαθήματος είναι η ανάλυση και κριτική προσέγγιση διαφόρων θεωριών της φιλοσοφίας της ιστορίας από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Θα ξεκινήσουμε από την κυκλική θεωρία της ιστορίας κατά την αρχαιότητα και την αναβίωσή της από τον Machiavelli (αρχές 16^ου αιώνα). Στην συνέχεια θα ασχοληθούμε με τον “σπειροειδή” χρόνο όπως διατυπώνεται από τον Vico (17^ος), στο έργο του Νέα Επιστήμη. Θα ασχοληθούμε με την θεωρία της ιστορίας του γαλλικού Διαφωτισμού, κυρίως όπως εγγράφεται στο έργο των Codorcet και Τurgot, όπως επίσης και με την φιλοσοφία της ιστορίας στον Kant που αναπτύσσεται κυρίως στο δοκίμιό του, «Ιδέα μιας γενικής ιστορίας με πρίσμα κοσμοπολίτικο». Θα αναφερθούμε επίσης στην τελεολογική θεώρηση της ιστορίας τού Hegel και στην υλιστική θεωρία της ιστορίας στο έργο του Μarx, ιδιαίτερα στη Γερμανική ιδεολογία. Τέλος, θα εξετασθούν σύγχρονες θεωρίες αμφισβήτησης της έννοιας της προόδου, κυρίως στο έργο των Nietzsche και Spengler καθώς επίσης και θεωρίες του «τέλους της ιστορίας», με κυριότερο εκπρόσωπο τον Fukuyama.  

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να κατανοεί και να αναλύει:

• Τα ερμηνευτικά σχήματα της φιλοσοφίας της ιστορίας από την αρχαιότητα έως σήμερα..
• Το ιστορικό συγκείμενο εντός του οποίου διατυπώνονται τα παραπάνω και τις ιστοριογραφικές σχολές που αναδύονται.

1η εβδομάδα: Η έννοια της ιστορίας στους Ηρόδοτο-Θουκυδίδη.

2η εβδομάδα: H θεολογική ερμηνεία του ιστορικού χρόνου: Αυγουστίνος και Bossuet

3η εβδομάδα: Machiavelli: Η αρετή και η τύχη

4η εβδομάδα: Η Νέα Επιστήμη του G. Vico

5η εβδομάδα: Η έννοια της προόδου στον Διαφωτισμό: Condorcet και Turgot.

6η-7η εβδομάδα: Η ετερογονία των σκοπών: Από τον μύθο των μελισσών του Mandeville  στο “αόρατο χέρι” του A. Smith.

8η εβδομάδα: Η “εικοτολογική ιστορία” του σκωτικού Διαφωτισμού

9η εβδομάδα: Η φιλοσοφία της ιστορίας του Ι. Kant

10η εβδομάδα: Διαλεκτική και τελεολογία στο έργο του  G. W. F. Hegel

11η εβδομάδα: Η υλιστική θεωρία της ιστορίας στον K. Marx

12η εβδομάδα: Αμφισβητήσεις της έννοιας της προόδου: F. Nietzsche και Ο. Spengler

13η εβδομάδα: Θεωρίες του τέλους της ιστορίας

Βάκη, Φωτεινή, Η πρόοδος στον Διαφωτισμό: Πρόσωπα και προσωπεία, Αθήνα, Ευρασία, 2012

Καρ, Χ. Ε., Τι είναι Ιστορία, μετάφρ.,  Α. Παππάς, Αθήνα, Γνώση, 1999.

Λέβιτ, Καρλ, Το νόημα της ιστορίας, μετάφρ., Μάριος Μαρκίδης και Γεράσιμος  Λυκιαρδόπουλος, Αθήνα, Γνώση, 1985. 

Walsh, W. Εισαγωγή στη φιλοσοφία της ιστορίας, μετάφρ. Φ. Κ. Βώρος, Αθήνα : ΜΙΕΤ, 1994. 

Χρύσης, Αλέξανδρος, Φιλοσοφία της Ιστορίας: Εισαγωγικές προσεγγίσεις. Από τους Αρχαίους στον Marx, Αθήνα, Κριτική, 2004.

Διδασκαλία.

Γραπτή εξέταση.