ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το μάθημα έχει ως στόχο να προσφέρει μια εισαγωγική κατανόηση της κοινωνικής ανθρωπολογίας και να τη συνδέσει με την επιστήμη της ιστορίας ως προς τα ζητήματα με τα οποία ασχολείται, τις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις στις οποίες στηρίζεται και τα μεθοδολογικά εργαλεία που αξιοποιεί. Επικεντρώνεται στις βασικές θεματικές περιοχές που έχουν απασχολήσει την ανθρωπολογία (συγγένεια, κοσμολογία, τελετουργία, πολιτική οργάνωση) και διερευνά την έννοια του πολιτισμικού και ιστορικού χρόνου μέσα από εθνογραφικά παραδείγματα που αναδεικνύουν την ποικιλομορφία των ανθρώπινων κοινωνιών και τη σημασία της διαπλοκής παρελθόντος και παρόντος, δομής και συμβάντος για την κατανόησή τους.

Οι φοιτήτριες/φοιτητές που θα ολοκληρώσουν επιτυχώς το μάθημα θα αποκτήσουν:

- Βαθιά κατανόηση των αρχών της επιστήμης της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της σύνδεσής της με την μελέτη της ιστορίας.

- Ικανότητα εφαρμογής βασικών θεωρητικών προσεγγίσεων και μεθοδολογικών εργαλείων στην ανθρωπολογική έρευνα.

- Γνώση των θεματικών περιοχών όπου εστίασε κυρίως η ανθρωπολογική έρευνα, όπως η συγγένεια, η κοσμολογία, η τελετουργία και η πολιτική οργάνωση.

- Αντίληψη της ποικιλομορφίας των ανθρώπινων κοινωνιών και της διαπλοκής παρελθόντος και παρόντος, δομής και συμβάντος.

Θα έχουν επίσης:

α) Γνώση σχετικά με την επίδραση της συγγένειας, κοσμολογίας, τελετουργίας και πολιτικής οργάνωσης στην κοινωνική δομή.

β) Την ικανότητα να αναλύουν και να αξιολογούν κριτικά την έννοια του πολιτισμικού και ιστορικού χρόνου.

γ) Θα έχουν αποκτήσει τη δεξιότητα να κρίνουν κριτικά και να ερμηνεύουν εθνογραφικά παραδείγματα από διαφορετικές κοινωνίες.

Αναλυτικότερα, ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού υλικού, του σχεδιασμού της διδασκαλίας (διαλέξεις, σεμινάρια, εργασίες, ασκήσεις) αλλά και της αξιολόγησης των φοιτητών σκοπεύουν στα Μαθησιακά Αποτελέσματα που θα περιλαμβάνουν:

Α) Γνωσιακά: Σύνδεση θεωρητικών γνώσεων με πρακτικές εφαρμογές στην κοινωνική ανθρωπολογία. Αφομοίωση βασικών εννοιολογικών και μεθοδολογικών εργαλείων

Β) Κατανόηση: Κατανόηση των βασικών εννοιών, τεχνικών και εργαλείων της κοινωνικής ανθρωπολογίας.

Γ) Εφαρμογή: Ανάπτυξη ικανότητας χρήσης εθνογραφικών μεθόδων και μεθοδολογικών εργαλείων στην ανθρωπολογική και ιστορική έρευνα.

Δ) Ανάλυση:  Ανάπτυξη ικανοτήτων στη συλλογή και ανάλυση εθνογραφικών δεδομένων.

Ε) Σύνθεση: Εξοικείωση με τις νέες μορφές εθνογραφικής γνώσης που αποσκοπούν στην σύνθεση του συμβολικού νοήματος (μέσω ψηφιακών αναζητήσεων, οπτικοποιημένης πληροφορίας και ανάλυσης εθνογραφικών ντοκυμαντέρ)

ΣΤ) Αξιολόγηση: Εμπλουτισμός της γνώσης σχετικά με τις αλλαγές που φέρνουν οι ιστορικές και κοινωνικές μετατοπίσεις στον τομέα της ανθρωπολογίας.

Εβδομαδιαίες ενότητες

1. Εισαγωγή στην Κοινωνική Ανθρωπολογία: Ορισμός και βασικές αρχές της κοινωνικής ανθρωπολογίας και ανάδειξη της σύνδεσή της με την επιστήμη της ιστορίας. Εισάγονται επίσης οι βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις και τα μεθοδολογικά εργαλεία του πεδίου.

2. Ιστορική Εξέλιξη της Ανθρωπολογίας: Ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη της κοινωνικής ανθρωπολογίας, με έμφαση στις/στους σημαντικότερους ανθρωπολόγους και τη συνεισφορά τους.

3. Συγγένεια και Κοινωνική Δομή: Ανάλυση βασικών εννοιών της συγγένειας και του τρόπου με τον οποίο αυτές διαμορφώνουν την κοινωνική οργάνωση, μέσα από εθνογραφικά παραδείγματα και συγκριτικές μελέτες.

4. Κοσμολογία: Εξετάζονται οι κοσμολογικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις και ο ρόλος τους στην κοινωνική δομή, μέσα από εθνογραφικές μελέτες διαφορετικών πολιτισμών.

5. Τελετουργία και Συμβολική Ανάλυση: Ορίζεται και αναλύεται η σημασία των τελετουργιών και η συμβολική τους ανάλυση, παρουσιάζοντας παραδείγματα τελετουργικών πρακτικών από διάφορα κοινωνικο-ιστορικά συγκείμενα.

6. Πολιτική Οργάνωση και Εξουσία: Μελετώνται οι τύποι πολιτικής οργάνωσης και οι ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της εξουσίας και της ιεραρχικίας.

7. Πολιτισμικός και Ιστορικός Χρόνος: Αναλύεται η έννοια του πολιτισμικού χρόνου και η σημασία του ιστορικού χρόνου στην κατανόηση των κοινωνιών, χρησιμοποιώντας παραδείγματα εθνογραφικής ανάλυσης.

8. Εθνογραφικές Μέθοδοι και Πρακτικές: Παρουσιάζονται οι εθνογραφικές μέθοδοι, η συλλογή και ανάλυση εθνογραφικών δεδομένων και η σημασία της συμμετοχικής παρατήρησης.

9. Η Έννοια της Ετερότητας: Αναλύονται οι έννοιες του εθνοκεντρισμού και του πολιτισμικού σχετικισμού, καθώς και η έννοια της ετερότητας και παραδείγματα από διαφορετικές κοινωνίες.

10. Ιστορία και Μνήμη στην Ανθρωπολογία: Εξετάζεται ο ρόλος της ιστορίας και της μνήμης στις κοινωνικές δομές, με μελέτη της συλλογικής μνήμης και των ιστορικών αφηγήσεων από διάφορες κοινωνίες.

11. Δομή και Συμβάν: Συζητούνται οι θεωρητικές προσεγγίσεις γύρω από τη δομή και το συμβάν και η διαπλοκή παρελθόντος και παρόντος, με εθνογραφικές μελέτες που αναδεικνύουν τη σχέση αυτή.

12. Ανθρωπολογία και Παγκοσμιοποίηση: Αναλύονται οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης στις ανθρώπινες κοινωνίες και οι ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της παγκοσμιοποίησης.

13. Συμπεράσματα και Ανακεφαλαίωση: Γίνεται ανακεφαλαίωση των βασικών σημείων του μαθήματος, συζήτηση για τη σημασία της ανθρωπολογίας στην κατανόηση των σύγχρονων κοινωνιών και προετοιμασία για την τελική αξιολόγηση.

J. Hendry, Οι κόσμοι που μοιραζόμαστε, Αθήνα 2011

Δ. Γκέφου-Μαδιανού, Ανθρωπολογική θεωρία και εθνογραφία: Σύγχρονες τάσεις, Αθήνα 2011

Δ. Γκέφου-Μαδιανού, Πολιτισμός και εθνογραφία. Από τον εθνογραφικό ρεαλισμό στην πολιτισμική κριτική, Αθήνα 2011

Β. Vernier, Η κοινωνική γένεση των αισθημάτων, Αθήνα 2006

C. Geertz, Η ερμηνεία των πολιτισμών, Αθήνα 2008

Συνδιασμός δια ζώσης διαλέξεων και ανάρτησης εκπ. υλικού στο eclass.

Διαλέξεις με τη χρήση βιντεοπροτζέκτορα και την προβολή διαφανειών τύπου ppt

Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και του eclass.

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα αξιοποιηθούν και  σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία με στόχο την οπτικοποίηση εννοιών, την προβολή σύντομων εθνογραφικών ντοκυμαντέρ και την επίσκεψη σε βάσεις δεδομένων με υλικό κατάλληλο προς ανθρωπολογική εξέταση

Διαμορφωτική αξιολόγηση: συμμετοχή σε ομαδοσυνεργατικές ασκήσεις, ομαδική συζήτηση και κριτική εξέταση βασικών εννοιών στη διάρκεια των διαλέξεων

Τελική αξιολόγηση: Γραπτή  εξέταση με συνδυασμό ερωτήσεων σύντομης ανάπτυξης και ανάπτυξης δοκιμίων