Περιγράμματα Μαθημάτων Οδηγού Σπουδών

ΨΗΦΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Διδάσκων/ουσα: Παυλόπουλος Στάθης
Κωδικός Μαθήματος: ΨΑΕ209
Τύπος Μαθήματος: Υποχρεωτικό Επιλογής
Επίπεδο Μαθήματος: Προπτυχιακό
Γλώσσα Μαθήματος: Ελληνικά
Τρόπος Παράδοσης: Στην τάξη
Εξάμηνο: Δ΄
ECTS: 5

Σύντομη Περιγραφή:

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η χαρογράφηση του πεδίου της Ψηφιακής Ιστορίας (Digital History) και της ιστορικής εξέλιξής του διεθνώς και στην Ελλάδα. Συγχρόνως, η κατανόηση της μεθοδολογίας ερευνητικής εργασίας στο ψηφιακό περιβάλλον. Από την εποχή της πρώτης επαφής των υπολογιστικών τεχνολογιών και μεθόδων με την ιστορική έρευνα κατά τα μέσα του 20ου αιώνα έως το σημερινό πολυτροπικό και πολυμεσικό, ψηφιακό περιβάλλον, το μάθημα θα εστιάσει σε ιστορικά ορόσημα, μεθοδολογίες, πρωτοβουλίες και διανοητικά περιβάλλοντα που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του πεδίου αυτού. Παράλληλα, θα παρουσιάσει ψηφιακά ερευνητικά προγράμματα και πλατφόρμες ως παραδείγματα ενός νέου τρόπου παρουσίασης και διάχυσης της ιστορικής έρευνας

Αντικειμενικοί Στόχοι - Επιδιωκόμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Οι φοιτητές/τριες που θα ολοκληρώσουν επιτυχώς το μάθημα θα αποκτήσουν:

Κατανόηση του επιστημονικού πεδίου της Ψηφιακής Ιστορίας
Εξοικείωση με την βιβλιογραφία του πεδίου
Κατανόηση του σύγχρονου ψηφιακού περιβάλλοντος εργασίας στην Ιστορία
Εξοικείωση με ελληνικά και ξένα παραδείγματα ψηφιακών προγραμμάτων στην Ιστορία

Περιεχόμενο (Syllabus):

Μάρτιος 2025

Εβδομάδα διδασκαλίας	Περιγραφή ύλης / θεματικής
	Ενότητα 1: Έννοιες, βιβλιογραφία, θεωρητικό πλαίσιο
1	Τι είναι η Ψηφιακή Ιστορία; Χαρτογραφώντας και εννοιολογώντας το πεδίο
2	Ψηφιακή Ιστορία: βασικά κείμενα κι επισκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας του πεδίου
3	Σταθμοί και ορόσημα στην ιστορική εξέλιξη της Ψηφιακής Ιστορίας: μια επιστημολογική και πολιτισμική προσέγγιση
4	Εκτός των «ακαδημαϊκών τειχών»: Τα ιστορικά Αρχεία και οι πολιτιστικοί οργανισμοί (GLAMS) ως συνδιαμορφωτές του πεδίου της Ψηφιακής Ιστορίας
	Ενότητα 2: Για μια ιστορία της Ψηφιακής Ιστορίας στην Ελλάδα
5	Η διάχυση της Ιστορίας στην δημόσια σφαίρα: άνοιγμα ιστορικών πηγών, νέα εποπτικά μέσα και οπτικοποίηση της ιστορικής γνώσης στον ελληνικό 19^ο αιώνα
6	Σημεία διεπιστημονικών συναντήσεων στον 20 αιώνα: Τα «τεχνικά μέσα» του Κ.Θ. Δημαρά και η χρήση τους στην ιστορική έρευνα
7	Επιστημολογικά δάνεια και νέες ερευνητικές μεθοδολογίες: Οι μελέτες οικονομικής Ιστορίας ως αποφασιστικό βήμα για το πεδίο της Ψηφιακής Ιστορίας
8	Η εποχή των «big data»: Ψηφιοποίηση και ανοιχτή πρόσβαση στις ιστορικές πηγές στο διαδίκτυο
	Ενότητα 3: Μεθοδολογία ιστορικής έρευνας και αφήγησης στο ψηφιακό περιβάλλον
9	Πέραν της μονογραφίας: Η κεντρική έννοια του project στην Ψηφιακή Ιστορία, οι νέες μεθοδολογίες και τα πολλαπλά επίπεδα (συν)εργασίας
10	Το ψηφιακό εργαστήριο του / της Ιστορικού: Βάσεις δεδομένων και λογισμικά για την ιστορική έρευνα Ι
11	Το ψηφιακό εργαστήριο του / της Ιστορικού: Βάσεις δεδομένων και λογισμικά για την ιστορική έρευνα ΙΙ
	Ενότητα 4: Σύγχρονες προκλήσεις και αναστοχασμός
12	Ψηφιακές κοινότητες Μνήμης και Ιστορίας
13	Το επάγγελμα του / της Ιστορικού στο σήμερα: προκλήσεις και όρια της ψηφιακότητας

Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:

Ρεπούση, Μ., Μακαρατζής, Γ., & Μαυρομμάτη, Μ. (2023). Ψηφιακότητα και ιστορική εκπαίδευση. Η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στην ιστορική εκπαίδευση [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. https://dx.doi.org/10.57713/kallipos-335

Μπιλάλης, Μ. (2015). Το παρελθόν στο δίκτυο: Εικόνα, τεχνολογία, και ιστορική κουλτούρα στη σύγχρονη Ελλάδα (1994-2005), Αθήνα: Historein. https://epublishing.ekt.gr/sites/ektpublishing/files/ebooks/5-16-112-1-10-20161208.pdf

Zaagsma, Gerben. (2013). On Digital History. BMGN - Low Countries Historical Review, 128(4), 3-29. https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.9344

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:

Διάλεξη του διδάσκοντα με χρήση ppt και παράλληλη συζήτηση με τους φοιτητές/τριες

Ερωτήσεις - ανατροφοδότηση και σύνοψη

Προετοιμασία κειμένων και ψηφιακών παραδειγμάτων και συζήτηση στην τάξη (κατά περίπτωση)

Χρηση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας:

Διαλέξεις με τη χρήση βιντεοπροτζέκτορα και την προβολή διαφανειών τύπου ppt
Διαλέξεις με προβολή κατάλληλου οπτικοακουστικού περιεχομένου
Διαλέξεις με την χρήση και εξάσκηση των φοιτητών σε ψηφιακές πλατφόρμες και ιστοσελίδες ερευνητικού κι εκπαιδευτικού περιεχομένου από ερευνητικούς φορείς, αρχεία, βιβλιοθήκες και μουσεία
Διαλέξεις παρουσίασης κι εξοικείωσης σε λογισμικά ανοιχτού κώδικα κατάλληλα για την ερευνητική κι εκπαιδευτική διαδικασία (π.χ. ανοιχτές βάσεις δεδομένων, ψηφιακοί χάρτες, χρονολόγια κλπ)
Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και του eclass.

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης:

Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών θα πραγματοποιηθεί κυρίως με γραπτή τελική εξέταση επί συγκεκριμένης ύλης από τη σχετική Βιβλιογραφία που θα περιλαμβάνει:

- Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

- Ερωτήσεις σύνθεσης και ανάπτυξης θέματος

Στην διάρκεια των μαθημάτων θα ανατίθενται στους/στις φοιτητές/τριες σύντομες παρουσιάσεις εργασιών (πρόοδοι) που θα αξιολογούνται στον τελικό βαθμό

Επιστροφή