ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ, 18ος-ΑΡΧΕΣ 20ού

Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζονται, αναλύονται και ερμηνεύονται εκφάνσεις της κοινωνικής, πολιτισμικής και πολιτικής ιστορίας των Βαλκανικών περιοχών κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, όπως αυτές αναδύονται μέσα από  πηγές της εποχής με τη συμβολή των ψηφιακών τεχνολογιών. Ειδικότερα αξιοποιούνται η ψηφιακή αποτύπωση και ανάδειξη του εικονογραφικού υλικού και του περιεχομένου της ταξιδιωτικής γραμματείας  για τους τόπους, τα μνημεία και τους ανθρώπους, διπλωματικών εκθέσεων, ιστοριογραφικών έργων και του περιοδικού και ημερήσιου τύπου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης(18ος-20^ος αιώνα) μέσα από ιστοσελίδες και ψηφιακές βάσεις δεδομένων. Επίσης οι φοιτητές/τριες έρχονται σε επαφή με ψηφιακά εργαλεία και περιβάλλοντα, όπως την ψηφιακή συλλογή, διαχείριση και επεξεργασία πληροφοριών  και τις ψηφιακές πλατφόρμες, τα οποία συμβάλλουν στην αναπαράσταση και νοηματοδότηση του ιστορικού παρελθόντος και την παραγωγή και διάχυση της ιστορικής γνώσης. Στόχος του μαθήματος είναι να μπορούν οι φοιτητές και φοιτήτριες να κατανοήσουν την πολύπλοκη και πολυσύνθετη ιστορική πραγματικότητα των βαλκανικών περιοχών μέσα από πρωτογενείς πηγές, καθώς και να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των ψηφιακών βάσεων δεδομένων.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν:

Γνώσεις σχετικά με ιστορικές έννοιες, περιόδους, πρόσωπα και γεγονότα που σχετίζονται με τη βαλκανική πραγματικότητα κατά το χρονικό διάστημα από τον 18^ο αιώνα έως τις αρχές του 20^ου αιώνα.

Ικανότητες συλλογής δεδομένων, αναλυτικής και κριτικής επεξεργασίας ενός ευρέος φάσματος ψηφιακών πηγών και διατύπωσης ερωτημάτων και ερμηνειών μέσα από την αξιοποίηση των κατάλληλων ψηφιακών εργαλείων και την εξοικείωση με τα αντίστοιχα ψηφιακά περιβάλλοντα.

Ικανότητα σύνθεσης εργασιών που θα συνδυάζουν τις προδιαγραφές της επιστημονικής έρευνας με τις σύγχρονες ψηφιακές προκλήσεις.

Αναλυτικότερα, ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού υλικού, της στρατηγικής διδασκαλίας (διαλέξεις, πρόοδοι, ασκήσεις, ατομικές και ομαδικές εργασίες κλπ.) αλλά και της αξιολόγησης των φοιτητών σκοπεύουν στα Μαθησιακά Αποτελέσματα που θα περιλαμβάνουν:

α) Γνωσιακά: τη γνώση βασικών  σταθμών  στην ιστορία των Βαλκανίων από τον 18^ο έως τις αρχές του 20^ου  αιώνα  και την εξοικείωση με τις ψηφιακές μεθόδους συλλογής δεδομένων και έρευνας γύρω από κρίσιμες όψεις της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας των βαλκανικών περιοχών.

β) Κατανόηση: την κατανόηση βασικών ιστορικών εννοιών και όρων(Βαλκάνια, έθνος, εθνικισμός), της   πολυσύνθετης ιστορικής πραγματικότητας των βαλκανικών περιοχών μέσα από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές και του τρόπου που επιδρά η ψηφιακή συνθήκη στην πρόσληψη αυτού του ιστορικού παρελθόντος.

γ) Εφαρμογή: τη δυνατότητα αξιοποίησης  των κατάλληλων ψηφιακών εργαλείων για την πολυπρισματική αναπαράσταση και προσέγγιση του ιστορικού παρελθόντος και για την παραγωγή και διάδοση της ιστορικής γνώσης.

δ) Ανάλυση: την ανάλυση των  αιτιωδών σχέσεων μεταξύ των ιστορικών γεγονότων, του ιστορικού πλαισίου αλλά και των ψηφιακών τεκμηρίων (ψηφιοποιημένων ή εγγενώς ψηφιακών αρχείων και συλλογών) για την έρευνα θεμάτων βαλκανικής ιστορίας

ε) Σύνθεση: τη συνεκτίμηση των διαφορετικών εκδοχών και ερμηνευτικών οπτικών του ιστορικού παρελθόντος, τη διατύπωση των κατάλληλων ερευνητικών ερωτημάτων και  τη σύνθεση επιστημονικά τεκμηριωμένων εργασιών –ατομικών και ομαδικών-πάνω σε θέματα Βαλκανικής Ιστορίας.

στ)Αξιολόγηση: τη διατύπωση αξιολογικών κρίσεων πάνω στις πηγές και τη βιβλιογραφία και την ανάπτυξη κριτικής στάσης και αναστοχασμού πάνω στον τρόπο δημιουργίας και αξιοποίησης των ψηφιακών δεδομένων και τη συμβολή της ψηφιακής συνθήκης στην ερμηνευτική αναπλαισίωση όψεων του ιστορικού παρελθόντος των Βαλκανίων.

Διδακτικές Ενότητες:

1. Ενημέρωση φοιτητών: Αναλυτική παρουσίαση του περιγράμματος του μαθήματος: στοχοθεσία, επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα, διδακτικές ενότητες, διδακτική μεθοδολογία, μέθοδοι αξιολόγησης. Το ιστορικό πλαίσιο την περίοδο 1800-1914. Ανάλυση των εννοιών που θα συζητηθούν στο μάθημα (Βαλκάνια, έθνος, εθνικισμός).
2. Τα ψηφιακά εργαλεία: παρουσίαση των ψηφιακών βάσεων δεδομένων, το είδος των πληροφοριών που παρέχουν, η κριτική αντιμετώπισή τους και τα όρια της αξιοποίησης.
3. Θρησκεία και έθνος στα οθωμανικά Βαλκάνια.
4. Από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες στην ίδρυση του Ρουμανικού κράτους.
5. Ρωσία και Βαλκάνια.
6. Οι ‘Βουλγαρικές σφαγές’(1876) και ο αντίκτυπός τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

   7. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη υπό αυστροουγγρική κυριαρχία(1878-1918).

   8. Το πληθυσμιακό μωσαϊκό της Θεσσαλονίκης: συνεργασίες και αντιπαλότητες.

        9.Το Μακεδονικό ζήτημα(1870-1913).

       10.Το Μακεδονικό Ζήτημα(1870-1913).

       11.Η εξέγερση των Νεότουρκων(1908) και η Θεσσαλονίκη.

       12.Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι(1912-1913).

    

    

    

M. Mazower, Τα Βαλκάνια, μτφρ. Κώστας Κουρεμένος, Αθήνα 2013.

Τr. Stoianovich, Βαλκάνιοι Κόσμοι, μτφρ. Δ. Σταματόπουλος, Αθήνα 2024.

B. Jelavich, Ιστορία των Βαλκανίων. 18^ος-19^ος Αιώνας, τ.1, μτφρ. Χρ. Δεληστάθη, Αθήνα 2006.

Σπ. Σφέτας, Εισαγωγή στην Βαλκανική ιστορία. Από την Οθωμανική Κατάκτηση των Βαλκανίων μέχρι τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο(1354-1918), τ. 1, Θεσσαλονίκη 2009.

Τρόπος παράδοσης: Μάθημα σε αίθουσα(Εργαστήριο Πληροφορικής).

Οργάνωση της διδασκαλίας: Διαλέξεις, διαδραστική  διδασκαλία, εκπόνηση εργασιών.

Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και βιντεοπροτζέκτορα.

Αξιοποίηση πολυτροπικού και πολυμεσικού υλικού στη διδασκαλία. Επικοινωνία και συντονισμός μελέτης και εκπόνησης εργασιών μέσω του e-class

Η αξιολόγηση είναι διαμορφωτική. Οι φοιτητές/τριες καλούνται να εκπονήσουν επιστημονικές εργασίες(ατομικές ή ομαδικές).

Συνεχής ανατροφοδότηση τόσο στο πλαίσιο των μαθημάτων όσο και στο πλαίσιο ξεχωριστών συναντήσεων με τους/τις φοιτητές/τριες.

Παρουσίαση των εργασιών στην τάξη και τελική υποβολή του κειμένου κατά τη διάρκεια της εξεταστικής.