ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΟΡΑ

Το μάθημα εξετάζει, μέσα από μια παγκόσμια προοπτική, την τυπολογία, το ιστορικό πλαίσιο και τα βασικά χαρακτηριστικά μεγάλων μεταναστευτικών μετακινήσεων από τα μέσα του 19^ου αιώνα ως τις αρχές του 21^ου. Παράλληλα με τη μελέτη της ανθρώπινης κινητικότητας, το σεμινάριο εστιάζει στο πολυσήμαντο φαινόμενο της διασποράς, έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από τη συγκρότηση διεθνικών και διακοινοτικών κοινωνικών δικτύων, υβριδικών ταυτοτήτων και πολιτισμικών εκφράσεων, διαφορετικών μορφών ενσωμάτωσης και στάσεων απέναντι στις πολιτικές των χωρών αποστολής και υποδοχής. Τέλος, εξετάζεται το προσφυγικό φαινόμενο ως αποτέλεσμα σύνθετων πολιτικών και οικονομικών παραγόντων παγκόσμιας εμβέλειας και ως πεδίο νοηματοδότησης βασικών εννοιών γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εκτός από την εξοικείωση με βασικά θεωρητικά εργαλεία, οι φοιτητές θα μελετήσουν συγκεκριμένες περιπτώσεις κινητικότητας πληθυσμών, όπως η ιρλανδική μετανάστευση στις ΗΠΑ το διάστημα 1840-1860, τα κινεζικά μεταναστευτικά ρεύματα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας στη νοτιοανατολική Ασία, η εβραϊκή διασπορά και τα κύματα επιστροφής (Aliyah) στο κράτος του Ισραήλ, ο αγροτικός εποικισμός στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, οι εθνοτικές συνοικίες Little Italy, Chinatowns και Greek towns, η σύγχρονη αφρικανική μετανάστευση και διασπορά στην Ευρώπη, οι Latino κοινότητες στον νότο των ΗΠΑ.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών του στο μάθημα ο/η  φοιτητής/τρια:

1. Θα έχει κατανοήσει ότι η ανθρώπινη κινητικότητα αποτελεί βασικό άξονα και σταθερό φαινόμενο της παγκόσμιας ιστορίας.
2. Θα έχει εξοικειωθεί με τις σημασίες εννοιών όπως διασπορά, διεθνικές κοινότητες, πρόσφυγες, εκτοπισμένοι πληθυσμοί.
3. Θα έχει γνωρίσει τις πιο σημαντικές μετακινήσεις πληθυσμών στη σύγχρονη εποχή.
4. Θα έχει προβληματιστεί σε σχέση με τις στερεοτυπικές εικόνες και τα ιδεολογήματα που συνοδεύουν το μεταναστευτικό και προσφυγικό φαινόμενο.

Περιεχόμενο:

1^η εβδομάδα: Εισαγωγικό μάθημα γύρω από βασικές έννοιες που συνδέονται με την ανθρώπινη κινητικότητα: μεταναστευτικά ρεύματα, προσφυγικές ροές, εκτοπισμένοι πληθυσμοί, διασπορά, διεθνικές κοινότητες. 

2^η εβδομάδα: Ο χάρτης των μεγάλων σύγχρονων παγκόσμιων μετακινήσεων, 19ος - 21ος αιώνας. Τυπολογία και ιστορικό πλαίσιο των πιο σημαντικών μεταναστευτικών ρευμάτων.

3^η εβδομάδα: Πολιτικές και ιδεολογήματα. Ο μύθος του Οδυσσέα και του περιπλανώμενου Ιουδαίου. Το «αμερικανικό όνειρο».  Συζήτηση για το πρότζεκτ των φοιτητών: μεθοδολογικά ζητήματα.

4 ^η εβδομάδα:  Ο μετανάστης στον εθνικό λόγο. Θεωρήσεις και χρήσεις των φυλετικών διακρίσεων. Επιλογή θέματος για τα πρότζεκτ από τους φοιτητές.

5^η εβδομάδα: Ιστορίες μεταναστών – η εμπειρία της μετανάστευσης.

6^η εβδομάδα: Διασπορικές κοινότητες: ταυτότητες και πολιτισμικά τοπία.

7^η εβδομάδα: Συζήτηση για τη δομή των πρότζεκτ των φοιτητών. Βιβλιογραφική καθοδήγηση. Ανταλλαγή απόψεων και ιδεών στην τάξη.

8^η εβδομάδα: Παρουσίαση πρότζεκτ. Συζήτηση.

9^η εβδομάδα: Παρουσίαση πρότζεκτ. Συζήτηση.

10^η εβδομάδα: Παρουσίαση πρότζεκτ. Συζήτηση.

11 ^η εβδομάδα: Παρουσίαση πρότζεκτ. Συζήτηση.

12^η εβδομάδα: Παρουσίαση πρότζεκτ. Συζήτηση.

13^η εβδομάδα: Παρουσίαση πρότζεκτ. Συζήτηση.

Γενική βιβλιογραφία: Robin Cohen, Παγκόσμια διασπορά, Αθήνα, Παπαζήση, 2003. Λ. Βεντούρα, Δ. Καρύδας, Γ. Κουζέλης (επιμ.), Σύνορα/Όρια, Αθήνα, Νήσος, 2017. Γιώργος Αναγνώστου, Διασπορικές διαδρομές, Αθήνα, Απόπειρα, 2012. Γιώργος Καλογεράς, Εθνοτικές γεωγραφίες. Κοινωνικο-πολιτισμικές ταυτίσεις μιας μετανάστευσης, Αθήνα, Κατάρτι, 2007.

Ανάλυση κειμένων που ανεβαίνουν στην πλατφόρμα e-class.  Ανάπτυξη στην τάξη θεμάτων με τη βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού. Παρουσίαση εργασιών και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των φοιτητών με την καθοδήγηση της διδάσκουσας.

• Πλατφόρμα e-class
• Ηλεκτρονικός τοίχος
• Παρουσίαση πρότζεκτ με χρήση ποικίλων τεχνολογικών μέσων

Η αξιολόγηση των φοιτητών βασίζεται στην προετοιμασία και παρουσίαση ενός πρότζεκτ που θα εστιάζει σε κάποιο από τα θέματα (μεταναστευτικά ρεύματα, προσφυγικές ροές, διασπορικές κοινότητες) που προσεγγίζονται στο πλαίσιο του μαθήματος. Το πρότζεκτ θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει ένα power point με κείμενο, φωτογραφικό υλικό, χάρτες, πίνακες και βιβλιογραφικές αναφορές. Μπορεί επίσης να συνοδεύεται από φάκελο ή ηλεκτρονικό τοίχο με δημοσιεύματα, επιστημονικά άρθρα και διαδικτυακούς τόπους, οπτικοακουστικό υλικό και ο,τιδήποτε άλλο μπορεί να συνεισφέρει στην ανάδειξη και αρτιότερη παρουσίαση του θέματος.