ΡΩΣΙΑ ΚΑΙ ΒΑΛΚΑΝΙΑ (16ος-19ος ΑΙΩΝΑΣ)

Από την εποχή της ανάδειξής της σε μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη και στον κύριο αντίπαλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Ρωσία οικοδόμησε μια προνομιακή σχέση με τους χριστιανικούς βαλκανικούς λαούς, σχέση θεμελιωμένη είτε στην ομοδοξία και στην διεκδίκηση της βυζαντινής αυτοκρατορικής κληρονομιάς είτε στην ιδεολογία του πανσλαβισμού. Το μάθημα εκκινεί από τις απαρχές της σχέσης αυτής, πριν ακόμη η Ρωσία υιοθετήσει σχετικούς ρόλους και ιστορικές αποστολές και εξετάζει τις ποικίλες και συχνά αντιφατικές εκατέρωθεν προβολές μέσα στα διακριτά και μεταβαλλόμενα ιστορικά τους συγκείμενα, ως και τα τέλη του 19^ου αιώνα. Μεταξύ άλλων προσεγγίζονται θέματα όπως ο αυτοκρατορικός μεσσιανισμός και η «ρωσική προσδοκία», οι διαπλοκές του Ανατολικούς Ζητήματος και της ευρωπαϊκής ισορροπίας, οι ρωσο-οθωμανικοί πόλεμοι και η εμπλοκή των βαλκανικών λαών, ο ρωσικός φιλελληνισμός και ο πανσλαβισμός, η επίδραση της Ρωσίας στην ανάπτυξη των βαλκανικών εθνικισμών, η συγκρότηση σχετικών ιστοριογραφικών μύθων και η αποδόμησή τους.  

Εισαγωγή στην ιστορική σχέση Ρωσίας-Βαλκανίων

1. Εισαγωγή στη θεματική
2. Ο μύθος της Τρίτης Ρώμης
3. Οι πρώτοι ρωσο-οθωμανικοί πόλεμοι
4. «Ρωσική προσδοκία» και «ρωσική προπαγάνδα»: μύθοι και πραγματικότητες
5. Το «ελληνικό σχέδιο» της Αικατερίνης Β΄
6. Ρωσικός φιλελληνισμός
7. Ρωσικός πανσλαβισμός
8. Αυτοκρατορικός μεσσιανισμός και ρωσική ταυτότητα
9. Η Ρωσία και οι βαλκανικοί εθνικισμοί Ι
10. Η Ρωσία και οι βαλκανικοί εθνικισμοί ΙΙ
11. Ο Κριμαϊκός Πόλεμος
12. Το βουλγαρικό ζήτημα, ο πόλεμος του 1877-78 και το Συνέδριο του Βερολίνου

Διάλλα, Άντα, Η Ρωσία απέναντι στα Βαλκάνια. Ιδεολογία και πολιτική στο β΄ μισό του 19^ου αιώνα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2009.

Νιχωρίτης Κωνσταντίνος, Ρωσία και βαλκανικοί λαοί, 18^ος-19^ος αι., Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2019.

Διάλλα Άντα, Η Ρωσική Αυτοκρατορία και ο ελληνικός κόσμος. Τοπικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμεις ιστορίες στην Εποχή των Επαναστάσεων, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023.

Frary Lucien J., Russia and the Making of Modern Greek Identity 1821-1844, Oxford University Press, Οξφόρδη 2015.

Jelavich, Barbara, Russia’s Balkan Entanglements 1806-1914, Cambridge University Press 1991.

Taki, Victor, “Limits of Protection: Russia and the Orthodox Coreligionists in the Ottoman Empire,” The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies, no. 2401 (2015) (online).

Vovchenko, Denis, Containing Balkan Nationalism: Imperial Russia and Ottoman Christians 1856-1914, Oxford University Press 2016.

Μετωπική διδασκαλία

Ηλεκτρονική βιβλιοθήκη μαθήματος

Γραπτή εξέταση