ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ, ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Παρουσιάζονται και αναλύονται η  έννοια και το περιεχόμενο της Τοπικής  Ιστορίας ως διεπιστημονικού πεδίου σε άμεση συνάρτηση με τις σύγχρονες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις. Σκιαγραφείται η σχέση ανάμεσα στην Τοπική και τη Γενική Ιστορία, ενώ παράλληλα θίγονται ζητήματα που αφορούν την καθιέρωση της Τοπικής Ιστορίας ως επιστημονικού πεδίου στον ακαδημαϊκό χώρο και ως διδακτικού αντικειμένου στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο εξωτερικό και την Ελλάδα. Καθ’ όλη τη διάρκεια του εξαμήνου αναδεικνύονται τα πολλά θεματικά πεδία της Τοπικής Ιστορίας(πολιτική, διπλωματική, κοινωνική ιστορία, ιστορική δημογραφία, ιστορία νοοτροπιών, αρχιτεκτονική, καθημερινή ζωή κτλ.) και η άρρηκτη σχέση μεταξύ της τοπικής ιστορίας και της προφορικής ιστορίας και των σπουδών μνήμης. Δίνεται έμφαση μέσα από μελέτες περίπτωσης στα θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία για την πραγματοποίηση  επιτόπιας ιστορικής έρευνας και τον σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων εστιασμένων στην τοπική ιστορία.

Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές/τριες με το επιστημολογικό  υπόβαθρο της Τοπικής Ιστορίας και  να  υιοθετήσουν  σύγχρονες μεθοδολογικές προσεγγίσεις στη διερεύνηση τοπικών ιστορικών γεγονότων και στον σχεδιασμό, την οργάνωση και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων εστιασμένων στην Τοπική Ιστορία.

Μαθησιακά αποτελέσματα

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να:

• να προσεγγίζουν τον τόπο στον οποίο διαμένουν ως βιωμένο χώρο ο οποίος είναι σε συνεχή αλληλεπίδραση με την ανθρώπινη δραστηριότητα.
• να παρατηρούν τον περιβάλλοντα φυσικό και κοινωνικό χώρο και να εντοπίζουν τις ιδιαιτερότητές του αλλά και τις μεταβολές που έχουν συντελεστεί σε αυτόν.
• να διατυπώνουν τα κατάλληλα ερευνητικά ερωτήματα
• να αναζητούν, να επιλέγουν, να επεξεργάζονται κριτικά και να συνδυάζουν διαφορετικά είδη πηγών(γραπτές, προφορικές, φωτογραφικές, κινηματογραφικές, ψηφιακές κτλ.), προκειμένου να διαχειριστούν ερευνητικά ένα θέμα Τοπικής Ιστορίας.
• να συνθέτουν επιστημονικά τεκμηριωμένες εργασίες πάνω σε θέματα Τοπικής Ιστορίας.
• να σχεδιάζουν και να υλοποιούν  εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις εστιασμένες στην Τοπική Ιστορία.
• να προβληματίζονται, να αναθεωρούν και να αξιολογούν την πορεία της ερευνητικής τους δραστηριότητας

1. Ενημέρωση φοιτητών: Αναλυτική παρουσίαση του περιγράμματος του μαθήματος: στοχοθεσία, επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα, διδακτικές ενότητες, διδακτική μεθοδολογία, μέθοδοι αξιολόγησης.
2. Εννοιολογικές οριοθετήσεις/αποσαφηνίσεις. Οι σχέσεις της Γενικής με την Τοπική Ιστορία. Η Τοπική Ιστορία ως ερευνητικό πεδίο στο εξωτερικό και την Ελλάδα: ιστορική επισκόπηση.

3.Τοπική Ιστορία και ζητήματα έρευνας: Θεματολογία, πηγές, μεθοδολογία. Παραδείγματα-εφαρμογές. Συζήτηση με τους φοιτητές/τριες για τα θέματα των ατομικών/ομαδικών εργασιών.  Γενικές οδηγίες για την εκπόνηση  επιστημονικών εργασιών.

4. Εκπαιδευτική επίσκεψη και ξενάγηση σε αρχειακές υπηρεσίες, φορείς και μουσεία στην Κέρκυρα.

5. Εκπαιδευτική επίσκεψη και ξενάγηση σε αρχειακές υπηρεσίες, φορείς και μουσεία στην Κέρκυρα.

6. Εκπαιδευτική επίσκεψη και ξενάγηση σε αρχειακές υπηρεσίες, φορείς και μουσεία στην Κέρκυρα.

7. Εκπαιδευτική επίσκεψη και ξενάγηση σε αρχειακές υπηρεσίες, φορείς και μουσεία στην Κέρκυρα.

8. Προφορικές μαρτυρίες και Τοπική Ιστορία: ερευνητικά και μεθοδολογικά ζητήματα. Παραδείγματα-εφαρμογές.

9. Η Τοπική Ιστορία στη σχολική εκπαίδευση των χωρών του εξωτερικού και της Ελλάδας: ιστορική επισκόπηση.

10. Η διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας: σκοποί και στόχοι, θεματολογία, πηγές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις: η μέθοδος project.

11. Ο ιστορικός περίπατος ως ερευνητικό και εκπαιδευτικό εργαλείο: πραγματοποίηση ιστορικού περιπάτου σε τοπόσημα της Παλιάς Πόλης της Κέρκυρας.
12. Παρουσίαση ατομικών και ομαδικών εργασιών από τους/τις φοιτητές/τριες. Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση των εργασιών.
13. Παρουσίαση ατομικών και ομαδικών εργασιών από τους/τις φοιτητές/τριες. Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση των εργασιών. Συνολική αξιολογική αποτίμηση του μαθήματος.

Συνιστώμενη  Βιβλιογραφία

Αγιούς, Α.(2004). Οδοιπορικό στην παλιά Κέρκυρα. Έκδοση ιδιωτική.

Αθανάσαινας, Γ. Α.(2001). Το Ασέδιο των Κορυφών. Ήτοι Περί της ενδόξου πολιορκίας της περιφήμου πόλεως Κερκύρας της υπό των Τούρκων γενομένης κατά το σωτήριον έτος 1716. Αθήνα: Μακεδονικές Εκδόσεις.

Αθανάσαινας, Γ.Α.(1996). Κέρκυρα Σεπτέμβρης 1943. Ιστορία από τα αρχεία των εμπολέμων. Αθήνα: Μακεδονικές Εκδόσεις.

Δαφνής, Κ. (1966). Χρόνια πολέμου και κατοχής. Κέρκυρα 1940-1944. Μια άγνωστη ιστορία. Κερκυραϊκά Χρονικά-Τόμος ΧΙΙ.

Halbwachs, M. (2013). Η συλλογική μνήμη (Α. Μαντόγλου, Επιμ., Τ. Πλυτά, Μτφ.). Αθήνα: Παπαζήσης.

Λε Γκοφ, Ζ.(1998). Ιστορία και Μνήμη.(μτφρ. Γιάννης Κουμπουρλής). Αθήνα: Νεφέλη.

Λιάκος, Α.(2007). Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία; Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις.

Μαυροσκούφης, Δ. Κ.(2016). Αναζητώντας τα ίχνη της ιστορίας : ιστοριογραφία, διδακτική μεθοδολογία, ιστορικές πηγές. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κυριακίδη.

Παληκίδης, Α.(2010). Διδακτική της Τοπικής Ιστορίας. Στοιχεία Ιστορίας του Νομού Καβάλας. Πρακτικά του Σεμιναρίου Τοπικής Ιστορίας που διοργανώθηκε από τον Δήμο Καβάλας 27 Ιανουαρίου-22 Μαρτίου 2010. Επιμέλεια Ν. Ρουδομέτωφ, σσ.13-51.

Παππάς, Θ. Γ.(Επιμ.).(2019).Εγχειρίδιο Ιστορίας Ιονίων Νήσων. Κέρκυρα: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων-Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης των Ιονίων Νήσων-Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Παππάς, Θ. Γ. (Επιμ.). (2000). Κέρκυρα. Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο-Δήμος Κερκυραίων.

Σουρτζίνος, Γ.Χ.(2022). Η Κέρκυρα του Μεσοπολέμου(1918-1939). Κέρκυρα: Ιστορική-Λαογραφική Εταιρεία Κέρκυρας.

Σουρτζίνος, Γ.Χ.(2008).  Γλωσσικές μαρτυρίες στην ιστορική διαδρομή της Κέρκυρας. Ιστορική-Λαογραφική Εταιρεία Κέρκυρας.

Σουρτζίνος , Γ.Χ.(1998). Κέρκυρα-Ταξίδι στο Χρόνο. /Ιστορία-μνημεία-μουσεία-ιστορικοί και αρχαιολογικοί χώροι –χαρακτικά. Θεσσαλονίκη: Έκδοση Ιδιωτική.

Ταμίσογλου, Χ.(2021). ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Από τις θεωρητικές στις εκπαιδευτικές της εκφάνσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg.

Τσανταρίδης, Γ. (1992). Η Ιστορία της Κέρκυρας μέσα από τους δρόμους και τα καντούνια της.  Αθήνα: Ελληνοεκδοτική.

Χρήσιμοι διαδικτυακοί τόποι

https://anagnostiki-etairia-kerkyras.eu/ (Αναγνωστική Εταιρία της Κέρκυρας)

http://gak.ker.sch.gr/  (Αρχεία Νομού Κέρκυρας)

https://corfu.publiclibrary.gr/ (Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Κέρκυρας)

https://www.jewishmuseum.gr/en/corfu/ (Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος-Κέρκυρα)

https://www.corfuhistory.eu/  (Ιστολόγιο αφιερωμένο στην ιστορία της Κέρκυρας)

http://casaparlante.gr/ (Κέρινο Μουσείο)

https://www.capodistriasmuseum.gr/ (Μουσείο Καποδίστρια-Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών)

https://eksmouseiosolomou.gr/ (Μουσείο Σολωμού Κέρκυρας-Εταιρία Κερκυραϊκών Σπουδών)

https://www.fek.gr/home-museum/home (Μουσείο Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας)

Διαλέξεις, διαδραστική διδασκαλία, άσκηση πεδίου(εκπαιδευτικές επισκέψεις,  ιστορικοί περίπατοι και περιηγήσεις σε τοπόσημα της Κέρκυρας), μελέτη, ανάλυση και αξιοποίηση πηγών σε αρχειακές υπηρεσίες και πνευματικά ιδρύματα, εκπόνηση projects, συγγραφή ατομικών και ομαδικών εργασιών.

Αξιοποίηση πολυτροπικού/ πολυμεσικού υλικού στη διδασκαλία,  επικοινωνία και συντονισμός μελέτης και εκπόνησης  εργασιών μέσω του e-class και μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Είναι διαμορφωτική. Οι φοιτητές/τριες καλούνται να εκπονήσουν επιστημονικές εργασίες (ατομικές ή ομαδικές) πάνω σε δύο άξονες:

 α. ερευνητική προσέγγιση ενός θέματος Τοπικής Ιστορίας

 β. πρόταση διδακτικής αξιοποίησής του.

   Συνεχής ανατροφοδότηση τόσο στο πλαίσιο των μαθημάτων όσο και στο πλαίσιο ξεχωριστών συναντήσεων με τους/τις φοιτητές/τριες.

 Παρουσίαση των εργασιών στην τάξη σε μορφή power-point και τελική υποβολή του κειμένου κατά τη διάρκεια της εξεταστικής.