Η ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Συνδιδασκαλία με το Δ΄ εξάμηνο

Εξετάζονται οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που οδήγησαν στην ίδρυση του εμιράτου του Οσμάν και την εδραίωση της ισχύος του σε Μικρά Ασία και Βαλκάνια. Περιγράφεται η σταδιακή μετατροπή του εμιράτου σε πολυεθνοτική αυτοκρατορία και αναλύονται οι σημαντικότεροι σταθμοί στην εξέλιξη της αυτοκρατορίας έως τη διάλυσή της. Ειδικότερα αναλύονται: η κεντρική και περιφερειακή διοίκηση, το σύστημα απονομής δικαιοσύνης, οι δομές της αγροτικής και αστικής οικονομίας, ο θεσμός των στρατιωτικών σκλάβων και το παιδομάζωμα,  το εξωτερικό εμπόριο της αυτοκρατορίας και οι διομολογήσεις, οι θρησευτικο-πολιτισμικές εξελίξεις το 17ο-18ο αιώνα, οι πολιτικές αναταραχές, οι μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ, ο Αμπντουλχαμίτ Β και οι Νεότουρκοι, οι Βαλκανικοί και ο Α' Π.Π.

Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών με τους θεσμούς που διείπαν την οργάνωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας της αυτοκρατορίας, που διαμόρφωσε το καθεστώς διαβίωσης των κατοίκων των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας, μουσουλμάνων και μη.

1. Εισαγωγή: τα σημαντικότερα πολιτικά γεγονότα που διαδραματίζονται στην Μ. Ασία τον 13^ο-14^ο αι.- θεωρίες για την ίδρυση του εμιράτου του Οσμάν και την επικράτηση του έναντι των υπολοίπων εμιράτων. Οι πρώτοι σουλτάνοι.
2. Ο 15^ος αιώνας: βασικές αρχές της κεντρικής και επαρχιακής οργάνωσης, κρατικός συγκεντρωτισμός. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης και ο ανασυνοικισμός της. Η πολιτική του Μεχμέτ Β΄.
3. Οθωμανοί και Σαφαβίδες. Στρατιωτικοί δούλοι, παιδομάζωμα, σουλτανικό χαρέμι. Εδαφική επέκταση.
4. Κατηγορίες επαρχιών. Οι μη μουσουλμάνοι οθωμανοί υπήκοοι. Η απονομή δικαιοσύνης.
5. Οικονομικές εξελίξεις στα τέλη του 16^ου αιώνα και δημοσιονομικές παρεμβάσεις. Η ανάδειξη του πολιτικού ρόλου του χαρεμιού. Η εξέγερση των Τζελαλήδων. Η εκθρόνιση και εκτέλεση του Οσμάν Β΄.
6. Το κίνημα των Καντιζαντελήδων. Οθωμανοί λόγιοι του 17^ου αιώνα. Εβλιγιά Τσελεμπή και συντεχνίες. Ο οίκος των Κιοπρουλού. Ο πόλεμος με την Ιερά Συμμαχία και η συνθήκη του Κάρλοβιτς.
7. Δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις στα τέλη του 17^ου αιώνα: κεφαλικός φόρος, μαλικιανέ, ρόλος σαρράφηδων. Εποχή των τουλιπών. Ίδρυση οθωμανικού τυπογραφείου.
8. Εξέγερση του Πατρόνα Χαλίλ. Διεθνές εμπόριο και διομολογήσεις, η οθωμανική εμπορική πολιτική. Η εμφάνιση των τσιφλικιών. Ανάδειξη των αγιάνηδων.
9. Ρωσο-οθωμανικος πόλεμος. Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή. Νιζάμ-ι Τζεντίντ και εκθρόνιση Σελίμ Γ΄. Το ‘ Έγγραφο Συμμαχίας’. Η υποχώρησης της ισχύος των αγιάνηδων. Η καταστροφή του γενιτσαρικού σώματος.
10. Το Αιγυπτιακό Ζήτημα. Έναρξη Μεταρρυθμίσεων. Διάταγμα του Γκιουλχανέ και το Χάττι Χουμαγιούν. Βασικά χαρακτηριστικά και αποτίμηση των Μεταρρυθμίσεων.
11. Το αίτημα για οθωμανικό Σύνταγμα. Το Ανατολικό Ζήτημα. Αμπντουλχαμίτ Β’.
12. Η εξέγερση των Νεότουρκων. Βαλκανικοί Πόλεμοι και Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
13. Επισκόπηση

D. Howard, Η ιστορία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, Αθήνα 2019

İnalcık H.-Quataert D., Οικονομική και κοινωνική ιστορία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, τ.Α-Β΄,  Αθήνα 2008-2012

Finkel C., Οθωμανική αυτοκρατορία 1300-1923, Αθήνα 2005.

Quataert D., H οθωμανική αυτοκρατορία: οι τελευταίοι αιώνες, 1700-1922, Αθήνα 2006.

İnalcık H., Η οθωμανική αυτοκρατορία. Η κλασική εποχή, 1300-1600, μτφρ. Μ. Κοκολάκης, Αθήνα 2005

Faroqhi S., Η οθωμανική αυτοκρατορία και ο κόσμος γύρω της, Αθήνα 209

Goffman D., Η οθωμανική αυτοκρατορία και η πρώιμη νεότερη Ευρώπη, Αθήνα 2007

Λόγω της υποχρεωτικής φύσης του μαθήματος γίνεται από καθέδρας διδασκαλία με την υποστήριξη εποπτικού υλικού. Παράλληλα αναλύεται το περιεχόμενο μεταφρασμένων οθωμανικών πηγών, που σχετίζονται με τις θεματικές ενότητες.

Open e-class

Power point

Η αξιολόγηση της επίδοσης γίνεται μετά από γραπτή ή προφορική εξέταση.