ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΙΙ: Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΚΑΙ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ

Το Σεμινάριο Ιστορία της τέχνης ΙΙ : Η αρχιτεκτονική κληρονομιά της Κέρκυρας και η μνήμη του χώρου εξετάζει την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του νησιού και ιδιαίτερα της πόλης, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί κυρίως από τη βενετική κατάκτηση και εξής. Ο φρουριακός της χαρακτήρας, η πολεοδομική διαμόρφωση, η γεωμετρική χάραξη και η δυναμική της ανάπτυξη θα παρουσιαστούν μέσα από χαρακτηριστικά κτίρια-τοπόσημα. Παράλληλα θα εξεταστεί η σχέση της μνήμης, ατομικής και συλλογικής, με τον δομημένο χώρο.

Με το πέρας των μαθημάτων οι φοιτητές που θα επιλέξουν το συγκεκριμένο σεμινάριο θα έχουν εξοικειωθεί με βασικούς όρους και έννοιες της ιστορίας της αρχιτεκτονικής ώστε να μπορούν να διακρίνουν τις διαφορετικές φάσεις του ενιαίου πολεοδομικού συνόλου της Κέρκυρας και τις διαφορετικές αρχιτεκτονικές μορφές του αστικού χώρου της, πάντα σε σχέση με την πρόσληψη του χώρου μέσα από τη μνήμη. Στόχος του μαθήματος είναι να κατοπτεύσει το δομημένο χώρο και να αναδείξει το πολλές φορές δυσανάγνωστο παλίμψηστο της πόλης.

1^η εβδομάδα : Εισαγωγή στην Ιστορία της αρχιτεκτονικής και στη μνήμη του χώρου. Η ανασύνταξη του παρελθόντος χρόνου. Η κοσμοπαράσταση της γης: ο Βορράς κάτω και ο Νότος πάνω.

2^η εβδομάδα : Ο νησιωτικός χαρακτήρας της Κέρκυρας και η παραδοσιακή / αστική αρχιτεκτονική.

3η εβδομάδα : Η βενετική κατάκτηση και οι αρχιτεκτονικές επεμβάσεις. Το Παλαιό Φρούριο και η Σπιανάδα.

4η εβδομάδα : Η βενετική κατάκτηση και οι αρχιτεκτονικές επεμβάσεις χαρακτήρα. Το Νέο Φρούριο.

5η εβδομάδα : Οι οθωμανικές πολιορκίες (1537, 1571, 1573, 1716) και τα οχυρωματικά έργα στην πόλη.

6η εβδομάδα : Το αστικό τελετουργικό μέσα από τις δημόσιες τελετές –θρησκευτικού και πολιτικού χαρακτήρα. Κοινωνική διαστρωμάτωση και άσκηση της εξουσίας. 

7η εβδομάδα : Χαρακτηριστικά της επτανησιακής ναοδομίας. Οι «ουρανίες».

8η εβδομάδα : Η εβραϊκή κοινότητα και παλαιό εβραϊκό νεκροταφείο.

9η εβδομάδα : Η Αγγλοκρατία (1814-1864) και το νέο ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης. Έργα υποδομής και κατασκευή κτιρίων-τοπόσημων.

10η εβδομάδα : Η Αγγλοκρατία (1814-1864) και η κατοίκηση στην πόλη.

11η εβδομάδα : Η συμβολή του αρχιτέκτονα Γεώργιου Χρόνη στη σύγχρονη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της πόλης.

12η εβδομάδα : Η ρομαντική Κέρκυρα. Αναζήτηση της αυθεντικής εικόνας με ανανεωμένες μεθόδους: γεωγραφία, εθνολογία, ιστορία.

13η εβδομάδα : Ανασκόπηση και παρουσίαση εργασιών.

• Αγοροπούλου-Μπιρμπίλη Α., Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Κέρκυρα, εκδ. Μέλισσα.
• Αγοροπούλου-Μπιρμπίλη Α., Η αρχιτεκτονική της πόλεως της Κέρκυρας κατά την περίοδο της ενετοκρατίας, Αθήναι, 1977. [https://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/2604?lang=el#page/1/mode/2up]
• Αγοροπούλου-Μπιρμπίλη, Α., Στοιχεία του Public Record Office για την αρχιτεκτονική της Κέρκυρας, Κέντρο Μελετών Ιονίου : Εταιρεία Ζακυνθιακών Σπουδών, Αθήνα, 2002.
• Assmann, Jan, Η πολιτισμική μνήμη : γραφή, ανάμνηση και πολιτική ταυτότητα στους πρώιμους ανώτερους πολιτισμούς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2017.
• Βοσκοπούλου Χ., Δημόσια κτίρια στη Κέρκυρα την περίοδο της βενετικής κυριαρχίας (1571-1797), τόμ. 2, διδακτορική διατριβή, Πολυτεχνική Σχολή,  Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Α.Π.θ., 2005 [https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/25166]
• Calvino Italo, Οι αόρατες πόλεις, μτφρ. Χρυσοστομίδης Α., Καστανιώτης, Αθήνα 2009.
• Concina E., Νικηφόρου-Testone Α., Κέρκυρα: Ιστορία, Αστική ζωή και Αρχιτεκτονική 14ος-19ος αι., Έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου "Κέρκυρα", Κέρκυρα 1994.
• Καρύδης, Σπ., Ορθόδοξες αδελφότητες και συναδελφικοί ναοί στην Κέρκυρα, 15ος-19ος αι., Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, Αθήνα, c2004.
• Κέρκυρα - Μια πόλη στη λογοτεχνία, Μεταίχμιο, 2005 (συλλογικό).
• Le Goff, J., Ιστορία και μνήμη, Νεφέλη, Αθήνα, 1998.
• Μπαρόν – Βασάρ Οντέτ (επιμ.), Εβραϊκή ιστορία και μνήμη, Πόλις, Αθήνα, c1998.
• Νικηφόρου, Α., Δημόσιες τελετές στην Κέρκυρα κατά την περίοδο της βενετικής κυριαρχίας : 14ος-18ος αι., Fagottobooks, Αθήνα, c2014.
• Σαμαρτζής Σ. Π., Καθημερούσιαι Ειδήσεις, Κέρκυρα, ΕΛΙΑ, Αθήνα, 2000.
• Σταυρίδης Σ., Η συμβολική σχέση με τον χώρο, Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1990.
• Σταυρίδης Σ., Μνήμη και εμπειρία του χώρου, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2006.
• Χρυσικοπούλου, Κ., Το θέατρο στην Κέρκυρα : σύντομη αναδρομή στη θεατρική ζωή της Κέρκυρας από τους μυθικούς χρόνους έως και τον 19ο αιώνα, Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, Κέρκυρα, 2015.
• https://www.corfuhistory.eu/?p=281#
• http://teekerk.gr/index.php/corfu-2/corfuarchitecture.html

Το μάθημα θα πραγματοποιηθεί με μια σειρά διαλέξεων όπου η χρήση Power points θα περιλαμβάνει τεκμηριωμένες εικόνες, αποσπάσματα κειμένων και σχετική βιβλιογραφία. Συμπληρωματικά θα γίνεται και προβολή ολιγόλεπτων βίντεο. Επιπλέον, θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε κτίρια-τοπόσημα της πόλης ώστε η βιωματική εμπειρία να συνδυαστεί με τη μελέτη της βιβλιογραφίας.

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα αξιοποιηθούν ψηφιακά αποθετήρια, των οποίων το ποικίλο αρχειακό υλικό (έγγραφα, χαρακτικά, φωτογραφίες) θα συνεισφέρει στην ανάδειξη της ιστορίας του δημόσιου χώρου και των λειτουργιών του.

Οι φοιτητές θα εκπονήσουν εργασίες για μεμονωμένα μνημεία / κτίρια / όπου παράλληλα με την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία θα αναδειχθεί και η βιωματική εμπειρία ως ένα φίλτρο της αντίληψης του χώρου. Επιπλέον, θα διεξαχθούν σύντομες γραπτές δοκιμασίες σε θέματα που άπτονται της προτεινόμενης βιβλιογραφίας.