ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

Σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρει στους φοιτητές μια συνοπτική επισκόπηση της σκέψης των ιστορικών γύρω από το αντικείμενο και την πρακτική τους, δηλαδή το παρελθόν και την καταγραφή του. Τί είναι η ιστορία και πώς πρέπει να γράφεται; Ποια είναι η προσφορότερη μέθοδος να προσεγγίσουμε το παρελθόν; Εκκινώντας από αυτά τα ερωτήματα, η διδασκαλία θα επικεντρωθεί στο να παρουσιάσει τον τρόπο με τον οποίο οι ιστορικοί αντιμετώπισαν κεντρικά ζητήματα όπως η δυνατότητα πραγματικής γνώσης των γεγονότων του παρελθόντος, η αντικειμενικότητα της μεθόδου τους και οι στόχοι της ιστορικής επιστήμης. Για να υπογραμμιστεί αυτή η ενότητα, η διδακτική ύλη θα διαιρεθεί σε τέσσερις μεγάλες χρονολογικές περιόδους: ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, νεότερη εποχή (15ος-18ος αιώνας), εποχή του ιστορισμού και των εθνικισμών, 20ος αιώνας.

Με την ολοκλήρωση του εξαμήνου οι φοιτητές / τριες θα είναι σε θέση να γνωρίζουν τα κύρια ιστοριογραφικά ρεύματα από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Θα αντιλαμβάνονται την πολιτισμική διάσταση και τους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται οι πρακτικές καταγραφής και αναπαράστασης του παρελθόντος. Επίσης, δεδομένου ότι το μάθημα είναι δομημένο με τη φιλοδοξία οι συμμετέχοντες / ουσες να γνωρίσουν σύγχρονες επιστημολογικές προβληματικές, η διδασκαλία στοχεύει στην ιστορικοποίηση των εν λόγω ιστοριογραφικών πρακτικών, στην αντιπαραβολή τους με παλαιότερα αναλυτικά σχήματα και στη σύνδεσή τους με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις που συντελέστηκαν σε παγκόσμια κλίμακα κατά την τελευταία εικοσαετία.

1^η εβδομάδα: Εισαγωγή

2^η εβδομάδα: Ο κόσμος του Ηροδότου. Από το Προοίμιο της Ιστορίης στην (επαν)ανακάλυψη των «αγρίων» 

3^η εβδομάδα: Ιστορία και λόγος στον Θουκυδίδη

4^η εβδομάδα: Αρχαία Ποιητική και το «τέλος της ιστορίας». Ο φανταστικός διάλογος Αριστοτέλη – Πολυβίου   

5^η εβδομάδα: Ιστορία και Ρητορική: από τον Κικέρωνα στις artes historicae

6^η εβδομάδα: 15^ος – 17^ος αιώνας: η ιστορία ως μη-είδος

7^η εβδομάδα: 18^ος αιώνας: φιλοσοφική ιστορία (Χιούμ, Ρόμπερτσον, Γκίμπον)

8^η εβδομάδα: 19^ος αιώνας (Ι): Η εποχή των επαναστάσεων (Μακόλεϊ, Καρλάϊλ, Μισλέ, Τεν)

9^η εβδομάδα: 19^ος αιώνας (ΙΙ): Η ιστορία ως επιστήμη

10^η εβδομάδα: 19^ος αιώνας (ΙΙΙ): Εθνικές ιστορίες

11^η εβδομάδα: 20^ος αιώνας (Ι): Η Σχολή των Annales και οι άλλες επιστήμες του ανθρώπου και της κοινωνίας (κοινωνιολογία, οικονομία, ανθρωπολογία)

12^η εβδομάδα: 20^ος αιώνας (ΙΙ): Από την Αμερικανική Κοινωνική Ιστορία στη «γλωσσική στροφή»

13^η εβδομάδα: Η ιστορική επιστήμη στην Ελλάδα

• Bentley Michael (ed.), Companion to Historiography, Routledge, London – New York 1997.
• Burke Peter, New Perspectives on Historical Writing, Pennsylvania State University Press 2001.
• Grafton Anthony, What was History? The Art of History in Early Modern Europe, Cambridge, Cambridge University Press, 2007.
• Bloch Marc, Απολογία για την ιστορία. Το επάγγελμα του ιστορικού, μτφ. Κώστας Γαγανάκης, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 1994.
• Borrow John, Μια ιστορία των ιστοριών. Έπη, χρονικά, μυθιστορίες και διερευνήσεις από τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη μέχρι τον 20^ο αιώνα, μτφ. Άσπα Γολέμη, Τόπος, Αθήνα 2014.
• Braudel Fernand, Μελέτες για την ιστορία, μτφ. Οντέτ Βαρών – Βασάρ, Ρόδη Σταματούλη, ΕΜΝΕ – Μνήμων, 1987.
• Carr, E. H., Τί είναι ιστορία; Σκέψεις για τη θεωρία της ιστορίας και τον ρόλο του ιστορικού, μτφ. Ανδρέας Παπάς, Πατάκης, Αθήνα 2015.
• Chatelet François, Η γέννηση της ιστορίας. Η διαμόρφωση της ιστορικής σκέψης στην Αρχαία Ελλάδα, (2 τόμοι), μτφ. Λένα Κασίμη, Σμίλη, Αθήνα 2001.
• Dosse François, Ιστορία σε ψίχουλα. Από τα Annales στη «Νέα Ιστορία», μτφ. Αγγελική Βλαχοπούλου, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2000.
• Ginzburg Carlo, Το τυρί και τα σκουλήκια. Ο κόσμος ενός μυλωνά του 16^ου αιώνα, μτφ. Κώστας Κουρεμένος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994.
• Hartog François, Καθεστώτα ιστορικότητας, μτφ. Δημήτρης Κουσουρής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2014.
• Iggers Georg, Η ιστοριογραφία στον 20^ο αιώνα, μτφ. Παρασκευάς Ματάλας, Νεφέλη, Αθήνα 2006.
• Jablonka Ivan, Η ιστορία είναι μία σύγχρονη λογοτεχνία. Μανιφέστο για τις κοινωνικές επιστήμες, μετάφραση Ρίκα Μπενβενίστε, Αθήνα, Πόλις 2017.
• Le Goff Jacques, Nora Pierre (επιμ.), Το έργο της ιστορίας (3 τόμοι), μτφ. Κλαίρη Μιτσοτάκη, εκδόσεις Ράππα, Αθήνα 1988.
• Momigliano Arnaldo, Τα κλασικά θεμέλια της σύγχρονης ιστοριογραφίας, μετ. Σ. Κατσουλάκος, Μ. Κοκολάκης, Πατάκης, Αθήνα 2006.
• Offenstadt, Nicolas, Grégory Dufaud & Hervé Mazurel, Οι λέξεις του ιστορικού. Έννοιες – κλειδιά στη μελέτη της ιστορίας, μτφ. Κωστής Γκοτσίνας, Κέδρος, Αθήνα 2010.
• Thuillier Guy – Tulard Jean, Οι ιστορικές σχολές, μτφ. Κική Καψαμπέλη, Καρδαμίτσα, Αθήνα 1993.
• Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας, 1833-2002, Κιτρομηλίδης Π. – Σκλαβενίτης Τρ. (επιμ.), 2 τομ., Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2004.
• Αρώνη – Τσίχλη Καίτη, Ιστορικές σχολές και μέθοδοι. Εισαγωγή στην ευρωπαϊκή ιστοριογραφία, Παπαζήσης, Αθήνα 2008.
• Καραπιδάκης Νίκος, «Η πρακτική των τεκμηρίων», Τα Ιστορικά, 37, 2002, σσ. 283-300.
• Λιάκος Αντώνης, Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία, Πόλις, Αθήνα ²
• Λιάκος Αντώνης, «Δοκίμιο για μία ποιητική της ιστορίας», Τα Ιστορικά 31, 1999, σ. 259-290.
• Ρεγκάκος Αντώνης, Επινοώντας το παρελθόν. Γέννηση και ακμή της ιστοριογραφικής αφήγησης στην κλασική αρχαιότητα, Gutenberg, Αθήνα 2009.

Διαλέξεις.
Σχολιασμός και συζήτηση γραπτών πηγών και οπτικοακουστικού υλικού.

Χρήση Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία και στην επικοινωνία με τους φοιτητές, χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας, powerpoint και έντυπου υλικού.

Γραπτή εξέταση