«Η ΤΕΛΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ»: ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ, 1300-1600

Με αυτή τη φράση περιέγραψε ο ουμανιστής Leonardo Bruni τα πλεονεκτήματα του studia humanitatis, της μελέτης της ανθρώπινης υπόστασης όπως την όρισε ο Πετράρχης (Francesco Petrarcha). Το κίνημα που σήμερα ονομάζουμε ουμανισμό εμφανίστηκε και άνθησε αρχικά στην Ιταλία προς το τέλος του 13^ου αιώνα. Κύριες πηγές έμπνευσης ήταν η αρχαία ρεπουμπλικανική Ρώμη, οι πολιτικοί συγγραφείς (ο Κικέρων κατά κύριο λόγο), οι ποιητές (Οβίδιος, Βιργίλιος, κλπ.), οι ιστορικοί (Σαλλούστιος, κλπ.) και οι φιλόσοφοι (Αριστοτέλης, Πλάτων). Στη διάρκεια του 16^ου αιώνα το κίνημα διαδόθηκε στη δυτική Ευρώπη, με θεματολογία που κάλυπτε όλα τα σημαντικά ζητήματα της εποχής, όπως η διακυβέρνηση, η θρησκεία, ο πόλεμος, η συγκρότηση των ανθρώπινων κοινωνιών. Από το 1600 ο ουμανισμός άρχισε να υποχωρεί, αλλά ήδη είχε γίνει η κυρίαρχη μορφή προσωπικής μόρφωσης και εκπαίδευσης, επηρεάζοντας τις ελίτ αίματος και πλούτου.

Με την ολοκλήρωση του σεμιναρίου οι φοιτητές/τριες:

• Θα γνωρίζουν τις ιστορικές συνθήκες στις οποίες εκκολάφθηκε και εξελίχθηκε ο ουμανισμός,
• Θα έχουν εξοικειωθεί με τις επιμέρους εκφάνσεις, τη θεματολογία και τα έργα των ουμανιστών,
• Θα είναι σε θέση να κατανοήσουν τη συμβολή του ουμανισμού στην εξέλιξη των ιδεών και των νοοτροπιών στην Ευρώπη.

1^η εβδομάδα    Ιστορικές συνθήκες.

2^η εβδομάδα    Θεσμοί που ευνόησαν την εμφάνιση του ουμανισμού. Πόλεις, εκκλησία, πανεπιστήμια.

3^η εβδομάδα    Ιταλοί ουμανιστές και βόρειοι ουμανιστές: θεματολογία του ουμανισμού.

4^η εβδομάδα    Ανάλυση του έργου Dante Alighieri, Περί μοναρχίας.

Αναφορά στα μεσαιωνικά Κοινά.

5^η εβδομάδα    Ανάλυση του έργου Lorenzo Valla, On the Donation of Constantine.

Αναφορά στους ιερωμένους ουμανιστές.

6^η εβδομάδα    Παρουσίαση του έργου Giovanni Boccaccio, Δεκαήμερον.

7^η εβδομάδα    Ανάλυση του έργου Flavio Biondo, Italy Illuminated.

8^η εβδομάδα    Ο ουμανισμός στα πεδία της ιστορίας και του δικαίου.

9^η εβδομάδα    Παρουσίαση του έργου Pico della Mirandola, Λόγος περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.

10^η εβδομάδα  Παρουσίαση του έργου Thomas More, Ουτοπία.

11^η εβδομάδα  Ανάλυση: οι ουτοπίες του 16^ου και του 17^ου αιώνα.

12^η εβδομάδα  Παρουσίαση του έργου Erasmus Desiderius, Μωρίας Εγκώμιον.

13^η εβδομάδα  Ανακεφαλαίωση – συμπεράσματα.

• Εκτός από τη βιβλιογραφία που ακολουθεί, θα δοθούν υποστηρικτικά κείμενα για τις περιλήψεις και την εργασία. Η  γλώσσα των περισσότερων κειμένων είναι τα αγγλικά.

  Υποχρεωτική βιβλιογραφία:

  • Nicola Festa, Τα κλασικλά γράμματα στην Αναγέννηση, Αθήνα: Τα Νέα Ελληνικά, 2000.
  • Quentin Skinner, Τα θεμέλια της νεότερης πολιτικής σκέψης: η Αναγέννηση, η εποχή της Μεταρρύθμισης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2005.
  • Ν.Ε. Καραπιδάκης, «"Ουτοπία" ή φαντασιακή δόμηση της κοινωνίας; Από την "Πολιτεία του Θεού" στην "Ουτοπία" του Τόμας Μώρ», Αθήνα: Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού & Πολιτιστικού Έργου, 2010.
  • Leonardo Bruni, History of the Florentine People, Harvard University Press, 2001-2007.

  Επιλογή βιβλιογραφίας

  • Dante Alighieri, Περί Μοναρχίας, Αθήνα: Αργοναύτης, χχ.
  • Dante Alighieri, Περί της ευγλωττίας της κοινής γλώσσας, Κέρκυρα: Απόστροφος, 2000.
  • Giovanni Boccaccio, Δεκαήμερον, Αθήνα: Γράμματα, 1993.
  • Lorenzo Valla, On the Donation of Constantine, Harvard University Press, 2008.
  • Flavio Biondo, Italy Illuminated, Harvard University Press, 2005.
  • Pico della Mirandola, Λόγος περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, Αθήνα: Άγρα 2014.
  • Thomas More, Ουτοπία, Αθήνα: Κάλβος, 1970.
  • Τρία κείμενα για την Ουτοπία, Αθήνα: Μεταίχμιο, 2007.
  • Erasmus Desiderius, Μωρίας Εγκώμιον, Αθήνα: Ηριδανός, 1970.

Διάλεξη, ανάλυση κειμένων, παρουσιάσεις φοιτητών και σχολιασμός.

Ασύγχρονη πλατφόρμα διδασκαλίας και επικοινωνίας

Η αξιολόγηση θα βασιστεί σε δύο σκέλη:

- περιλήψεις κειμένων μικρής έκτασης, δηλαδή άρθρων και ουμανιστικών έργων,

- μια εργασία είτε για κάποιον ουμανιστή είτε για ένα από τα προτάγματα του ουμανισμού.

Τα δύο σκέλη συνδέονται, καθώς το πρώτο θα προετοιμάζει σε κάποιο βαθμό το δεύτερο.