ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 18ος-20ός ΑΙΩΝΑΣ

Το μάθημα έχει ως αντικείμενο την επισκόπηση της Νεοελληνικής τέχνης από τα τέλη του 18ου αιώνα έως τον 20ό με έμφαση στη ζωγραφική. Εξετάζεται η εικαστική παραγωγή στο πολιτικό, κοινωνικό και ιδεολογικό πλαίσιο της περιόδου. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται η τέχνη στο Ιόνιο, η σύνδεσή της με την εικαστική μεταβυζαντινή παράδοση και τις ιταλικές επιδράσεις, η Ελληνική Επανάσταση και το φιλελληνικό βλέμμα, οι επιρροές των ακαδημιών του Μονάχου και του Παρισιού στα μετεπαναστατικά χρόνια. Ακολούθως, ο ελληνικός μοντερνισμός σε σχέση με τις ευρωπαϊκές επιδράσεις στον 20ό αιώνα, ενώ μεταπολεμικά εξετάζεται η σύγχρονη τέχνη, τα υλικά της και η λειτουργία της.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα έχουν αποκτήσει μια γενική εποπτεία της Νεοελληνικής τέχνης κατά τους τελευταίους δύο αιώνες και θα έχουν εντρυφήσει στην ανάλυση και ερμηνεία των έργων. Παράλληλα, θα έχουν τη δυνατότητα, με τα μεθοδολογικά εργαλεία που θα διδαχτούν, να εντάσσουν τα εικαστικά παράγωγα στο συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο. Η μορφολογική και εικονολογική ανάλυση των έργων, συνεπικουρούμενες από σχετικά λογοτεχνικά κείμενα, θα βοηθήσουν τους φοιτητές να οξύνουν το βλέμμα τους και να αυξήσουν την κριτική τους ικανότητα. Επιπρόσθετα, θα έχουν αποκτήσει τη νοητική δεξιότητα της κατανόησης της υπό μελέτη βιβλιογραφίας και της πρακτικής αξιοποίησης της τεχνογνωσίας που σχετίζεται με σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία που συνεπικουρούν την έρευνα.

1η εβδομάδα : Εισαγωγή στη Νεοελληνική τέχνη. Η εικαστική δημιουργία στον 18ο αιώνα. Η μεταβυζαντινή τέχνη και οι δυτικές επιρροές. Κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο.

2η εβδομάδα : H τέχνη στα Επτάνησα (1700-1815): Δοξαράδες, Πλακωτός, Κοράης, Κουτούζης, Καντούνης. Η σύνδεση με τη μεταβυζαντινή τέχνη και οι ιταλικές επιδράσεις.

3η εβδομάδα : H τέχνη στα Επτάνησα (1815-1870): Προσαλέντης, Πιτζαμάνος, Καλλιβωκάς, Ιατράς, Άβλιχος, Παχής.

4η εβδομάδα : Ελληνική Επανάσταση και φιλελληνικό βλέμμα. H τέχνη στη μετεπαναστατική Ελλάδα (Οθωνική περίοδος) και η συγκρότηση του κράτους (Ηess, Pige, Κριεζής, Θείρσιος). Το Σχολείο των Τεχνών.

5η εβδομάδα :  Το '21 στην ιστορική ζωγραφική (Τσόκος, Μαργαρίτης, Βρυζάκης).  Ηθογραφικά θέματα (Λύτρας, Γύζης, Βολανάκης). Η δημόσια γλυπτική (Φυτάλης, Δρόσης).

6η εβδομάδα : Ακαδημαϊκή ζωγραφική και ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά κέντρα (Ιακωβίδης,  Αλταμούρας, Χατζόπουλος, Ράλλης). Η γλυπτική παιδεία και η Τηνιακή σχολή (Φιλιππότης, Βιτσάρης, Χαλεπάς).

7η εβδομάδα : Οι ευρωπαϊκές επιρροές και οι Έλληνες δημιουργοί. Η Επτανησιακή τοπιογραφία (Γιαλλινάς, Μποκατσιάμπης, Παχής, Προσαλέντης, Σαμαρτζής).

8η εβδομάδα : Ιμπρεσιονιστικές τάσεις. Η τέχνη στην υπηρεσία του έθνους (Ροϊλός, Χατζής, Προσαλέντης, Καραβία).

9η εβδομάδα : Μετάβαση στον ελληνικό μοντερνισμό (Βικάτος, Ζαϊρης, Φωκάς, Μαθιόπουλος). Η «Συντροφιά των Εννέα» στην Κέρκυρα (Κογεβίνας, Ζαβιτζιάνος, Παππά).

10η εβδομάδα :  Η Ομάδα Τέχνη (Παρθένης, Τριανταφυλλίδης, Λύτρας, Μαλέας, Τόμπρος). H δεύτερη Ομάδα Τέχνη (Τόμπρος, Στεφανόπουλος, Θεοδωρόπουλος, Αστεριάδης, Ρέγκος, Σώχος).

11η εβδομάδα :  Η αναζήτηση της ελληνικότητας και η Γενιά του '30 (Κόντογλου, Παρθένη, Παπαλουκάς, Mπουζιάνης, Εγγονόπουλος, Γκίκας, Τσαρούχης).

12η εβδομάδα : Η τέχνη στην Κατοχή και τον Εμφύλιο. Η πορεία προς την αφαίρεση (1948-1965).

13η εβδομάδα : Ανασκόπηση.

• Βοκοτόπουλος Π., Εικόνες της Κέρκυρας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 1990.
• Βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη στην Κέρκυρα: μνημεία, εικόνες, κειμήλια, πολιτισμός, Ιερά Μητρόπολις Κερκύρας Παξών και Διαποντίων Νήσων, Κέρκυρα 1994.
• Eθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλ. Σούτζου. Τέσσερεις αιώνες ελληνικής ζωγραφικής. Αθήνα, 2000.
• Κωτίδης Α., Ζωγραφική 19ου αι., Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1995.
• Κωτίδης Α., Μοντερνισμός και Παράδοση, Studio University Press, Θεσσαλονίκη 2011.
• Λαμπράκη-Πλάκα Μ. (επιμ.), Εθνική Πινακοθήκη 100 Χρόνια, Αθήνα 2001.
• Λεξικό Ελλήνων καλλιτεχνών: ζωγράφοι-γλύπτες-χαράκτες: 16ος-20ος αιώνας, επιστ. επιμέλεια Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, 4 τόμ., Μέλισσα, Αθήνα 1997-2000.
• Λυδάκης, Σ., Η Νεοελληνική γλυπτική, Ιστορία –τυπολογία, Μέλισσα, Αθήνα 2011.
• Ματθιόπουλος Ε. – Χατζηνικολάου Ν. (επιμ.), Η Ιστορία της Τέχνης στην Ελλάδα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2003.
• Μισιρλή N., Ελληνική Ζωγραφική 18ος-19ος αι. Αθήνα, 1993.
• Μπόλης Γ. – Παυλόπουλος Δ., Ελληνική χαρακτική 1843-1915, Ιστορία – Λεξικό χαρακτών, DA VINCI, Αθήνα 2012.
• Μισιρλή Ν., Ελληνική Ζωγραφική, Αδάμ, Αθήνα 1993.
• Μυκονιάτης Η., Νεοελληνική Γλυπτική, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996.
• Παπανικολάου Μ., Η ελληνική τέχνη του 18ου και 19ου αιώνα, Βάνιας, Μάιος 2005.
• Παπανικολάου Μ., Η ελληνική τέχνη του 20ού αιώνα. Αθήνα, 2000.
• Φιλιππίδης Δ., Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Μέλισσα, Αθήνα 1984.
• Χαραλαμπίδης Α., Συμβολή στη μελέτη της Εφτανησιώτικης Ζωγραφικής, Ιωάννινα, 1978.
• Χρήστου Χ., Νεοελληνική χαρακτική, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1994.
• Χρήστου Θ., Η Γλυπτική στα Ιόνια Νησιά, Κέρκυρα, εκδόσεις Απόστροφος, 2013.

Το μάθημα θα πραγματοποιηθεί με μια σειρά διαλέξεων όπου η χρήση Power points θα περιλαμβάνει τεκμηριωμένες εικόνες έργων, αποσπάσματα κειμένων και σχετική βιβλιογραφία. Συμπληρωματικά θα γίνεται και προβολή ολιγόλεπτων βίντεο. Θα πραγματοποιηθούν επίσης επισκέψεις στο Μουσείο της Αντιβουνιώτισσας, στο Μουσείο Καποδίστρια, στη Δημοτική Πινακοθήκη Κερκυραίων, στο Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης της Κέρκυρας και στο Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου.

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα αξιοποιηθούν σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία που προσφέρουν πρόσβαση σε μουσειακούς χώρους και εικαστικά έργα –συχνά σε μεγάλη ανάλυση- καθώς και σε βάσεις δεδομένων ή σε σύντομα βίντεο με τεκμηριωτικό χαρακτήρα.

Η αξιολόγηση των φοιτητών θα  πραγματοποιηθεί με βάση την προφορική ή γραπτή εξέταση (ερωτήσεις πολλαπλών απαντήσεων / ανάπτυξη θέματος / περιγραφή και σχολιασμός έργου τέχνης) επί συγκεκριμένης ύλης από τη σχετική Βιβλιογραφία. Θα υπάρχει η δυνατότητα εκπόνησης ατομικών ή ομαδικών εργασιών. Θα συνεκτιμηθεί η συμμετοχή στις παραδόσεις των μαθημάτων και στις επισκέψεις στα μουσεία.