ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Σκοπός του μαθήματος είναι η διερεύνηση και συζήτηση των βασικών εννοιών της πολιτικής φιλοσοφίας που αφορούν αφενός τα νομιμοποιητικά θεμέλια της πολιτικής εξουσίας και συνακόλουθα τις έννοιες της πολιτικής υπακοής και υποχρέωσης και αφετέρου τη διανομή του υλικού πλούτου και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η ανάλυση πρωτότυπων κειμένων της πολιτικής φιλοσοφίας από τον Λεβιάθαν του Thomas Hobbes έως την Θεωρία της Δικαιοσύνης του John Rawls αποσκοπεί στην ανάδειξη αντικρουόμενων ερμηνειών και προσεγγίσεων των εννοιών του κράτους, της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να κατανοεί και να αναλύει:

• Την ιστορική εξέλιξη των βασικών εννοιών και αντιπαραθέσεων της πολιτικής φιλοσοφίας όπως αναλύονται στα έργα των νεότερων και σύγχρονων φιλοσόφων.
• Σύγχρονες πολιτικές πρακτικές, ιδεολογίες και προβληματικές που περιστρέφονται γύρω από τις έννοιες του κράτους, της διακυβέρνησης, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας.

1^η εβδομάδα: Εννοιολογική οριοθέτηση του γνωστικού αντικειμένου και μεθοδολογικές παρατηρήσεις: Διαφορά μεταξύ πολιτικής φιλοσοφίας και πολιτικής επιστήμης / η διένεξη της πολιτικής φιλοσοφίας με τα ρεύματα του θετικισμού και ιστορικισμού.

2^η εβδομάδα: Όψεις της αρχαίας ελληνικής πολιτικής φιλοσοφίας: η σχέση πολίτη-πόλεως.

3^η – 4^η εβδομάδα: Η φυσική κατάσταση και η ανθρώπινη φύση ως νομιμοποιητικά θεμέλια της πολιτικής εξουσίας στους Hobbes, Locke και Rousseau.

5^η – 6^η εβδομάδα: Η δικαιολόγηση του κράτους:

                Α. οι συμβολαιοκρατικές θεωρίες και οι κριτικές τους

                Β. Ωφελιμισμός

                Γ. Η αρχή της ακριβοδικίας

7^η-8^η εβδομάδα: Τα νομιμοποιητικά θεμέλια της κυβέρνησης

                Α. Η ελευθερία και η ισότητα της δημοκρατίας

                Β. Η έννοια της γενικής βούλησης στον J.J. Rousseau

                Γ. Αντιπροσωπευτική και συμμετοχική δημοκρατία

                Δ. Η προστασία των δικαιωμάτων της μειοψηφίας

9^η-10^η εβδομάδα: Η έννοια της ελευθερίας.

                Α. Η αρχή της ελευθερίας στον J.S. Mill: ελευθερία, δικαιώματα και ωφέλεια.

                Β. Η διαμάχη φιλελευθερισμού και κοινοτισμού

                Γ. Η μαρξική κριτική του φιλελευθερισμού

11^η εβδομάδα: Η διανομή της ιδιοκτησίας

                Α. Η ιδιοκτησία και η ελευθερία της αγοράς

                Β. Η ιδιοκτησία και η διανεμητική δικαιοσύνη

                Γ. Επιχειρήματα κατά της αγοράς

12^η εβδομάδα: Θεωρίες της δικαιοσύνης.

                Α. Η έννοια του υποθετικού συμβολαίου στον J. Rawls

                B. Κριτικές στη θεωρία της δικαιοσύνης του J. Rawls

13^η εβδομάδα: Η πολιτική φιλοσοφία σήμερα: όψεις και ερωτήματα

                Α. Φύλο και πολιτική

                Β. Θετικές διακρίσεις και το κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας

                Γ. Σεξουαλικός προσανατολισμός

                Δ. Μετανάστευση

                Ε. Παγκόσμια δικαιοσύνη και ανισότητες

- Thomas Hobbes, Λεβιάθαν ή ‘Υλη, μορφή και εξουσία μιας εκκλησιαστικής και λαϊκής πολιτικής κοινότητας, μετάφρ. Γρηγόρης Πασχαλίδης, Αιμίλιος Μεταξόπουλος, Αθήνα: Γνώση, 2006.

- John Locke, Δεύτερη πραγματεία περί κυβερνήσεως: Δοκίμιο με θέμα την αληθινή αρχή, την έκταση και τον σκοπό της πολιτικής εξουσίας, μεταφρ. Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Ηράκλειο Κρήτης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018.

- J.J. Rousseau, Το κοινωνικό συμβόλαιο ή αρχές πολιτικού δικαίου, επιμέλεια Βασιλική Γρηγοροπούλου, μετάφραση Βασιλική Γρηγοροπούλου, Αλβέρτος Σταϊνχάουερ, Αθήνα: Πόλις, 2004.

- Karl Marx, Κείμενα από τη δεκαετία του 1840: μια ανθολογία, ανθολόγηση Θανάσης Γκιούρας, μετάφραση Θανάσης Γκιούρας, Αθήνα: ΚΨΜ, 2014.

- John Stuart Mill, Ωφελιμισμός, μετάφρ. Φιλήμων Παιονίδης, Αθήνα: Πόλις, 2002

- John Rawls, Θεωρία της δικαιοσύνης, επιμ. Ανδρέας Τάκης, μετάφρ. Φίλιππος Βασιλόγιαννης, Βασίλης Βουτσάκης, Φιλήμων Παιονίδης, κ.α., Αθήνα: Πόλις, 2001.

Το μάθημα διεξάγεται με τη μορφή διαλέξεων, υποστηρίζεται από τη χρήση έντυπου υλικού και αξιοποιούνται οι δυνατότητες της τηλεκπαίδευσης (e-class).

Γραπτή ή προφορική εξέταση