ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το μάθημα αποτελεί μία σύντομη εισαγωγή στην οικονομική ιστορία από την αυγή των νεότερων χρόνων ως τα τέλη του 20ου αιώνα. Στόχος του μαθήματος είναι η παροχή γνώσεων και εργαλείων για την κατανόηση ευρύτερων ιστορικών διαδικασιών και της σχέσης τους με τις προκλήσεις της σημερινής εποχής, καλύπτοντας τα βασικά χαρακτηριστικά και στάδια εξέλιξης της παγκόσμιας οικονομίας από την εποχή των ανακαλύψεων με μεγαλύτερη έμφαση στην Ευρώπη. Παράλληλα, εξετάζει ειδικότερα θέματα, όπως η εξέλιξη του χρήματος και της πίστης, οι συνέπειες του διεθνούς εμπορίου και η ανάδυση περιφερειακών ολοκληρώσεων (με μελέτη περίπτωσης την Ευρωπαϊκή Ένωση) και ο γενικότερος ρόλος των θεσμών και της κουλτούρας στην ερμηνεία των σχετικών οικονομικών επιδόσεων στη μακρά διάρκεια. Το μάθημα είναι οργανωμένο σε θεματικές ενότητες. Οι πρώτες ενότητες δίνουν έμφαση σε βασικές έννοιες και θεωρητικά εργαλεία, ακολουθεί μια εισαγωγή στη μεσαιωνική οικονομία (Ευρώπη, Αραβικός Κόσμος, Κίνα) και η συστηματική παρουσίαση της ευρωπαϊκής επέκτασης, 1500-1700 και των εξελίξεων στη γεωργία και τη βιοτεχνία, 1600-1800, καθώς και του ρόλου των πανδημιών στην οικονομική ιστορία. Τέλος, οι διαλέξεις ολοκληρώνονται με την επισκόπηση της οικονομικής ανάπτυξης κατά τον 20ό αιώνα, αναλύοντας κριτικά το αποτύπωμα οικονομικών διεργασιών που χαρακτήρισαν τους προηγούμενους δύο αιώνες (την πρώτη και τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση, την φιλελευθεροποίηση του εμπορίου και την πρώτη παγκοσμιοποίηση) και διερευνώντας τη χρυσή εποχή του διεθνούς οικονομικού συστήματος (τέλη 19ου–αρχές 20ού αιώνα), την κατάρρευσή του στις κρίσεις 1914–1945, τα διαφορετικά μοντέλα του Ψυχρού Πολέμου και τη νέα στροφή προς την παγκοσμιοποίηση στο τέλος του αιώνα.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα:

• Γνωρίζουν τις βασικές έννοιες των οικονομικών και κοινωνικών διαδικασιών: τις βιομηχανικές επαναστάσεις, την τεχνολογική ανάπτυξη και τις μεταβολές στις επιχειρήσεις και τις αγορές.
• Έχουν εξοικειωθεί με την εξέλιξη της εργασίας και του κεφαλαίου, τον ρόλο των οικονομικών πολιτικών και των κοινωνικών θεσμών σε συγκριτική προοπτική.
• Έχουν κατανοήσει κρίσιμα ζητήματα της οικονομικής ανάπτυξης της Δύσης και του παγκόσμιου συστήματος.
• Έχουν εδραιώσει γνώσεις βασικής ορολογίας της οικονομικής ιστορίας.

• Εισαγωγή στο αντικείμενο
• Η μεσαιωνική οικονομία στην Ευρώπη, τον Αραβικό Κόσμο και την Κίνα
• Η ευρωπαϊκή επέκταση, 1500-1700: εμπόριο, χρημ/τικοί & δημοσιονομικοί θεσμοί
• Γεωργία και πρωτο-εκβιομηχάνιση, 1600-1800: δομές και επιδόσεις
• Πληθυσμός και ανάπτυξη, 1400-1900: θεωρίες και εμπειρικά δεδομένα
• Η Βιομηχανική Επανάσταση, 1700-1850: οι αιτίες
• Η Βιομηχανική Επανάσταση, 1700-1850: συνέπειες & σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο.
• Η πρώτη παγκοσμιοποίηση στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
• Η μεσοπολεμική περίοδος (1914–1945).
• Τα διαφορετικά μεταπολεμικά οικονομικά μοντέλα
• Η εμφάνιση νέων αγορών και η δεύτερη παγκοσμιοποίηση (1980–1990).
• Η ευρωπαϊκή ενοποίηση.
  
  

Προτεινόμενα εγχειρίδια αναφοράς

Robert Allen, Παγκοσμια οικονομική ιστορία (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2023)

Robert Allen, Η βιομηχανική Επανάσταση (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2021)

Επιπρόσθετα εγχειρίδια για το ιστορικό πλαίσιο [προαιρετικά]

Landes, David S. (2005) [1998], Ο πλούτος και η φτώχεια των εθνών: γιατί μερικά έθνη είναι τόσο πλούσια και μερικά τόσο φτωχά. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Λιβάνη.

Persson, Karl Gunnar & Sharp, Paul (2018) [2015], Οικονομική ιστορία της Ευρώπης: γνώση, θεσμοί και ανάπτυξη από το 600 μέχρι σήμερα. Αθήνα: Εκδόσεις Διπλογραφία.

Κοcka, Jürgen (2021) [2014], Ιστορία του Καπιταλισμού. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Heilbroner, Robert L. & Mildberg, William (2010) [2008], H γένεση της οικονομικής κοινωνίας. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.

• Παρουσίαση ιστορικού πλασίου, συζητήσεις σε διαλογική μορφή, δραστηριότητες σε ολιγομελείς ομάδες, ρητορικές ασκήσεις επιχειρηματολογίας επί των ιστορικών θεμάτων που εξετάζονται

• Διαφάνειες, προβολή οπτικοακουστικού υλικού, ψηφιακά polls

• Χρήση προβολέα (projector) για προβολή πινάκων, διαγραμμάτων, χαρτών και διαφανειών στη διάρκεια του μαθήματος. Υποστήριξη διδασκαλίας μέσω πλατφόρμας e-class για διαχείριση ανακοινώσεων, διαμοιρασμό εγγράφων, ασκήσεις και επικοινωνία με φοιτητές. Χρήση e-mail για επικοινωνία με τους φοιτητές.

Δυνατότητες τρόπου εξέτασης (επιλογή ενός εκ των κάτωθι):

1. Τελικές γραπτές εξετάσεις (εγχειρίδιο αναφοράς: Robert Allen, Παγκόσμια οικονομική ιστορία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
2. Απαλλακτική ατομική εργασία και παρουσίαση στο ακροατήριο (γλώσσα εργασίας: ελληνικά ή αγγλικά).
3. Απαλλακτική ομαδική εργασία και παρουσίαση στο ακροατήριο (γλώσσα εργασίας: ελληνικά ή αγγλικά).