ΔΥΤΙΚΕΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Μεταξύ 1000 και 1300 η δυτική Ευρώπη βρισκόταν σε φάση ανάπτυξης και επέκτασης, αλλά και κρίσης του φεουδαρχικού συστήματος. Οι σταυροφορίες, που προέκυψαν σε αυτό το πλαίσιο, προκάλεσαν πολιτικές αλλαγές με την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204. Οι φραγκικές ηγεμονίες στην Ανατολική Μεσόγειο εξανεμίστηκαν, καθώς ενεπλάκησαν στις ανεδαφικές γεωπολιτικές επιδιώξεις του παπισμού. Η παρουσία και η οργάνωση των ηγεμονιών θα μελετηθούν υπό το πρίσμα των δεσμών τους με τη δυτική Ευρώπη και της οργάνωσης των τοπικών πληθυσμών.

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη βενετική παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο, στη διαμόρφωση των κτήσεών της στον ελληνικό χώρο πριν από και μετά το 1797. Ανάλογη έμφαση θα δοθεί στην Κέρκυρα, όπου έχουμε εναλλαγή

Στόχος του μαθήματος είναι οι φοιτητές να εξοικειωθούν με την έννοια δυτικές κυριαρχίες και να τις συνδέσουν με ένα γενικότερο πλαίσιο διεθνών εξελίξεων που προκαλούνται από πολιτικούς και θρησκευτικούς ανταγωνισμούς, όπως και την ανάδυση του δυτικοευρωπαϊκού δυναμισμού μετά το 1000 μ.Χ.

Σημαντική παράμετρος του μαθήματος είναι οι φοιτητές να κατανοήσουν τις δομές κάθε κυριαρχίας, την οργάνωση των κατακτημένων, και τη λειτουργία των πολιτισμικών ανταλλαγών.

Τέλος, με τη μελέτη της μακράς βενετικής κυριαρχίας οι φοιτητές θα έχουν την ευκαιρία να εντάξουν τη βιωματική σχέση με τα κατάλοιπα της βενετικής παρουσίας στην Κέρκυρα στην κατανόηση της ιστορικότητας του παρελθόντος.

1^η εβδομάδα    Πολιτικές και θεσμικές εξελίξεις στη δυτική Ευρώπη και το φαινόμενο των σταυροφοριών.

2^η εβδομάδα    Το Σχίμα των εκκλησιών, η αντιδυτική τάση στην Κωνσταντινούπολη και οι αντιδράσεις των Δυτικών. Η Δ΄ Σταυροφορία, το Partitio Terrarum imperii Romaniae.

3^η εβδομάδα    Οργάνωση της κατάκτησης (1204-1214) και νέα πολιτικά μορφώματα. Φραγκικό Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1204/5-1262/1430), Δουκάτο των Αθηνών, Ιωαννίτες Ιππότες στη Ρόδο, Ανδεγαβική Κέρκυρα.

4^η εβδομάδα    Το φεουδαρχικό πολιτικό σύστημα και οι ομάδες εξουσίας. Κοινωνική κινητικότητα. Η κοινωνία της φραγκοκρατίας. Το δίκαιο της φραγκοκρατίας. Οι Ασίζες της Ρωμανίας.

5^η εβδομάδα    Βυζάντιο και Βενετία.

6^η εβδομάδα    Η βενετική εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη βόρεια Ιταλία.

7^η εβδομάδα    Επίσκεψη στα ΓΑΚ – Αρχεία Κέρκυρας.

8^η εβδομάδα    Θεσμοί διακυβέρνησης – διαμόρφωση του μύθου της Βενετίας (16^ος αιώνας) – κρίση ιδεολογίας (17^ος-18^ος αι.).

9^η εβδομάδα    Το βενετικό Κράτος της Θάλασσας και η εφαρμογή του βενετικού ρεπουμπλικανισμού.

10^η εβδομάδα  Η κοινωνική οργάνωση στις ελληνικές περιοχές του Κράτους της Θάλασσας.

11^η εβδομάδα  Προφορικές παρουσιάσεις φοιτητών και σχολιασμός.

12^η εβδομάδα  Προφορικές παρουσιάσεις φοιτητών και σχολιασμός.

13^η εβδομάδα  Περιήγηση στην πόλη της Κέρκυρας.

• Υποχρεωτική βιβλιογραφία:

  • Σ. Ν. Ασωνίτης, Ο ελλαδικός χώρος στο μεσαιωνικό περίγυρο, Θεσσαλονίκη: Σταμούλης Αντώνιος, 2012.
  • F. C. Lane, Βενετία η θαλασσοκράτειρα, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2007.
  • Μ. Δούρου-Ηλιοπούλου, Το Φραγκικό Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1204-1432). Ιστορία. Οργάνωση. Κοινωνία, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Βάνιας, 2005.

  Επιλογή βιβλιογραφίας:

  • Το Χρονικόν του Μορέως, Αθήνα: Εκάτη, 1990.
  • Π. Λοκ, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, Αθήνα: Ενάλιος, 1988.
  • Μαλτέζου, Χρύσα (επιμ.), Venetiae quasi alterum Byzantium. Όψεις της ιστορίας του βενετοκρατούμενου Ελληνισμού. Αρχειακά τεκμήρια, Αθήνα: Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, 1993.
  • Καραπιδάκης, Ν. E., «Από την ιστορία των πόλεων. Η διαμόρφωση της ομάδας των κερκυραίων πολιτών. ΙΕ΄-ΙΣΤ΄ αιώνες», Εώα & Εσπέρια1 (1993), 133-143
  • Γάσπαρης Χ., Η γη και οι αγρότες στη μεσαιωνική Κρήτη, Αθήνα: Εθνικό ΄Ιδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, 1997.
  • Μαλτέζου Χ. (επιμ.), Πλούσιοι και φτωχοί στην κοινωνία της Ελληνολατινικής Ανατολής, Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου, Βενετία: Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, 1998.
  • Λούντζης Ε., Περί της πολιτικής καταστάσεως της Επτανήσου επί Ενετών, Αθήνα: Καραβίας, 2000.

Σύγχρονη και ασύγχρονη πλατφόρμα διδασκαλίας και επικοινωνίας

Η αξιολόγηση θα βασιστεί σε δύο ασκήσεις που θα γίνουν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου. Η τελική βαθμολογία θα προκύψει από το άθροισμα της επίδοσης στις δύο ασκήσεις.

1η άσκηση

Μελέτη σε ένα έργο της κρητικής ή επτανησιακής λογοτεχνίας. Η επιλογή του έργου θα είναι ελεύθερη.

2η άσκηση

Εξέταση στο αντικείμενο του μαθήματος με βάση τις παραδόσεις, που θα γίνει στο περιβάλλον Ασκήσεις του Opencourses.ionio.gr.