Μία από τις πλέον καθοριστικές προκλήσεις για τον φιλοσοφικό στοχασμό που συνοδεύουν την ανάπτυξη και εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών είναι η ανάγκη επανεξέτασης εννοιών που επί μακρόν θεωρούνταν σταθερές, αμετάβλητες και επαρκώς ερμηνευμένες. Στο πλαίσιο αυτό, επανανοηματοδοτούνται θεμελιώδεις έννοιες όπως η οικονομία, η πολιτική, η δημοκρατία, η γνώση και η παραγωγή. Εντούτοις, σε ένα βαθύτερο και περισσότερο αφαιρετικό επίπεδο, η ίδια η έννοια του ανθρώπου –ή, όπως απαντάται στη σχετική βιβλιογραφία, της ανθρωπινότητας– αναδύεται ως καίριο ζητούμενο φιλοσοφικού αναστοχασμού. Το ερώτημα «τι είναι ο άνθρωπος;», που τίθεται εκ νέου με αφορμή τον τεχνολογικό μετασχηματισμό, προϋποθέτει μια ιστορική και φιλοσοφική διερεύνηση του τρόπου συγκρότησης της έννοιας αυτής.
Το μάθημα προσεγγίζει διαχρονικά τις φιλοσοφικές θεωρίες περί του ανθρώπου, εστιάζοντας στις οντολογικές θεμελιώσεις που διαμόρφωσαν την έννοια του σε διάφορες εποχές. Η διαδρομή ξεκινά από την αρχαιότητα (Προσωκρατικοί, Πλάτων, Αριστοτέλης), περνά στη στωική σκέψη και στον ύστερο μεσαίωνα, φθάνει στις απαρχές της νεωτερικότητας και την ανάδυση του μηχανιστικού σκέπτεσθαι, και έπειτα κάνει ένα άλμα για να προσεγγίσει τη σημερινή εποχή της ψηφιακότητας. Τα στάδια αυτά δεν είναι επιλεγμένα αυθαίρετα, αλλά διέπονται από στοιχεία της έννοιας της ανθρωπινότητας που υποδεικνύουν τη μετάβαση από το ένα στο άλλο ομαλά. Το μάθημα θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στη σύγχρονη εποχή της ψηφιακότητας, όπου αναδύονται νέες προσεγγίσεις –όπως ο διανθρωπισμός– που επανερμηνεύουν την ανθρώπινη φύση υπό το πρίσμα της τεχνολογικής αναβάθμισης του ανθρώπου.
Το μάθημα δεν περιορίζεται στη διδαχή της ιστορικής εξέλιξης μιας έννοιας, αλλά μέσα από τη φιλοσοφία της τεχνολογίας και τα μεθοδολογικά της εργαλεία αποσκοπεί στο να εφοδιάσει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες με το εννοιολογικό και κριτικό υπόβαθρο που απαιτείται για την κατανόηση και αναστοχασμό του ανθρώπινου όντος στο τεχνολογικά διαμορφούμενο παρόν και μέλλον.
-
|
ΕΒΔΟΜΑΔΑ |
ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΑΛΕΞΗΣ |
ΣΥΝΟΨΗ |
|
1η
|
Εισαγωγή
|
· Σύνδεση της ιστορίας της έννοιας του ανθρώπου με την φιλοσοφία και την τεχνολογία. · Γιατί είναι σημαντική σήμερα η επανεξέταση των θεμελίων που καθορίζουν το τι σημαίνει να είναι κανείς άνθρωπος; |
|
2η
|
Αρχαιότητα |
· Ανάδειξη του ερωτήματος «τι εστί άνθρωπος» σε στοχαστές της αρχαιότητας όπως Σωκράτης/Πλάτων, σοφιστές και Αριστοτέλης |
|
3η
|
Ελληνιστική Εποχή, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και Μεσαίωνας |
· Μεταμορφώσεις του ανθρώπινου μέσα από κείμενα στοχαστών όπως οι Στωικοί, ο Βοήθιος, ο Αυγουστίνος και ο Τζοβάννι Πίκο ντέλλα Μιράντολα |
|
4η |
Πρώιμη Νεωτερικότητα |
· Ο άνθρωπος στην αυγή του μηχανιστικού σκέπτεσθαι: Hobbes, Descartes, Locke και η ανάδυση των «Αυτομάτων» |
|
5η
|
Νεωτερικότητα μεταξύ Δύσης και άλλων |
· Η Δύση και οι «άλλοι» μέσα από τα εξερευνητικά ταξίδια και την τεχνολογία. |
|
6η
|
Άνθρωποι και υπάνθρωποι
|
· Νοηματοδότηση του ανθρώπου και απανθρωποποίηση στη ναζιστική Γερμανία μέσα από το έργο εάν αυτό είναι άνθρωπος του Primo Levi, αλλά και τις αναλύσεις μελών της Σχολής της Φρανκφούρτης |
|
7η |
Ψηφιακότητα, Τεχνητή Νοημοσύνη και άνθρωπος Ι |
· Ο άνθρωπος ως υπολογιστής και οι απαρχές μιας νέας οντολογίας |
|
8η |
Ψηφιακότητα, Τεχνητή Νοημοσύνη και άνθρωπος ΙΙ |
· Πως εννοιολογείται ο άνθρωπος στο πλαίσιο του Μετανθρωπισμού (Latour, Ferrando, Braidotti κ.α.) |
|
9η |
Ψηφιακότητα, Τεχνητή Νοημοσύνη και άνθρωπος ΙΙΙ |
· Πως εννοιολογείται ο άνθρωπος στο πλαίσιο του Κριτικού ΜΕτανθρωπισμού (Stiegler, Leroi-Ghourhan κ.α.) |
|
10η
|
Ψηφιακότητα, Τεχνητή Νοημοσύνη και άνθρωπος IV |
· Διανθρωπισμός - βιοσυντηριτισμός |
|
11η
|
Ψηφιακότητα, Τεχνητή Νοημοσύνη και άνθρωπος V |
· Πως βλέπει τον άνθρωπο ο διανθρωπισμός μέσα από τις θεωρήσεις των: Bostrom, Ord, Stock, Agar, Hughes, Harris κ.α.) |
|
12η |
Είναι κοντά η μοναδικότητα; |
· Η προσέγγιση του Kurzweil ως προς τον άνθρωπο |
|
13η |
Ανακεφαλαίωση και προγραμματισμός εξετάσεων |
· Παρουσίαση εργασιών που θα έχουν υλοποιηθεί. · Κριτική συζήτηση για το περιεχόμενο του μαθήματος. · Προγραμματισμός εξεταστικής (ύλη και τρόπος εξέτασης). |
Adas Michael, Ανδρών μέτρον μηχανή. Επιστήμη τεχνολογία και ιδεολογίες δυτικής κυριαρχίας, μτφρ. Γ. Σκαρπέλος, Αθήνα: Νεφέλη, 2003.
Τάσης, Θεοφάνης, Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης, Αθήνα: Αρμός, 2021.
Tegmark, Max, Life 3.0. Τι θα σημαίνει να είσαι άνθρωπος στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, μτφρ. Ν. Αποστολόπουλος, Αθήνα: Τραυλός, 2018.
Harari, Yuval Noah, Homo Deus: Μια Σύντομη Ιστορία του Αύριο, μτφρ. Μ. Λαλιώτης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2017.
Άρεντ, Χάννα, Η ανθρώπινη κατάσταση, μτφρ. Στ. Ροζάνης, Γ. Λυκιαρδόπουλος, Αθήνα: Γνώση, 1986
Coeckelbergh Mark, Human Being @ Risk. Enhancement, Technology, and the Evaluation of Vulnerability Transformations, Ντορντρεχτ: Springer 2013.
Frodeman Robert, Transhumanism, Nature and the Ends of Science, London: Routledge, 2019.
-
-
Το Μάθημα θα εξεταστεί με παράδοση εργασίας
| << | < | Νοέμβριος 2025 |
> | >> | ||
| Δε | Τρ | Τε | Πε | Πα | Σα | Κυ |
1 |
2 |
|||||
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
25 |
26 |
27 |
28 |
29 |
30 |
Πλήρες κείμενο Ανακοίνωσης
Αίτηση για παράταση
