Περιγράμματα Μαθημάτων Οδηγού Σπουδών

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Διδάσκων/ουσα: Παυλόπουλος Στάθης
Κωδικός Μαθήματος: ΨΑΕ605
Τύπος Μαθήματος: Σεμινάριο
Επίπεδο Μαθήματος: Προπτυχιακό
Γλώσσα Μαθήματος: Ελληνικά
Τρόπος Παράδοσης: Στην τάξη
Εξάμηνο: Ε΄
ECTS: 5

Σύντομη Περιγραφή:

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η θεωρητική και εφαρμοσμένη παρουσίαση βασικών εννοιών, εργαλείων και μεθοδολογιών αναφορικά με τη διαχείριση δεδομένων και ψηφιακών πηγών για την έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες, με έμφαση στην Ιστορία. Στο μάθημα, μέσα από επιλεγμένα παραδείγματα, εξετάζονται οι τρόποι και οι μεθοδολογίες διάθεσης ποικίλων πόρων και ψηφιακών δεδομένων από διαφορετικούς οργανισμούς (ενδεικτικά Αρχεία, Βιβλιοθήκες, Μουσεία, Διαχειριστές Οπτικοακουστικού πολιτιστικού περιεχομένου). Μέσα από τα παραδείγματα αναδεικνύεται η σημασία και οι δυνατότητες αξιοποίησής των πόρων αυτών στη σύγχρονη ερευνητική κι εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ οι φοιτητές/τριες θα έχουν την ευκαιρία εξοικείωσης με ανοιχτά λογισμικά διαχείρισης και οργάνωσης των ερευνητικών τους δεδομένων

Αντικειμενικοί Στόχοι - Επιδιωκόμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Οι φοιτητές/τριες που θα ολοκληρώσουν επιτυχώς το μάθημα θα αποκτήσουν:

Κατανόηση του ψηφιακού περιβάλλοντος εργασίας στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες με έμφαση στην Ιστορία
Εξοικείωση με τους οργανισμούς διαχείρισης ερευνητικών και πολιτιστικών δεδομένων
Εξοικείωση με τα στάδια και τις μεθοδολογίες ερευνητικής εργασίας
Πρακτική εξάσκηση στην τεκμηρίωση ιστορικών δεδομένων
Πρακτική εξάσκηση στην οργάνωση ερευνητικών δεδομένων σε ανοιχτά λογισμικά και ψηφιακές πλατφόρμες

Περιεχόμενο (Syllabus):

Ιούλιος 2025

Εβδομάδα διδασκαλίας	Περιγραφή ύλης / θεματικής
1	Δεδομένα, διασυνδεμένα δεδομένα, πόροι (resources) και μεταδεδομένα στο ψηφιακό περιβάλλον. Εννοιολογικό πλαίσιο κι ερμηνείες
2	Ελεύθερη πρόσβαση και ανοιχτή συνεισφορά στη γνώση: η περίπτωση της ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδειας Wikipedia
3	Βιβλιογραφική έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες: Ο OPAC (Open Public Access Catalogue - Ανοιχτός Κατάλογος Δημόσιας Πρόσβασης). Οργάνωση και μεθοδολογίες
4	Online ψηφιακά περιοδικά Ανθρωπιστικών Επιστημών. Παρουσίαση παραδειγμάτων και ερευνητική αξιοποίηση
5	Ψηφιακά αρχεία και ηλεκτρονικά τεκμήρια: Μορφότυποι, μεθοδολογίες οργάνωσης, αποθήκευσης και διαχείρισης
6	Αξιοποιώντας την εικόνα και τον ήχο στην έρευνα: οπτικοακουστικά αρχεία και η σημασία τους για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (Ιστορία, Νεοελληνικές Σπουδές, Γλωσσολογία, Αρχαιολογία κλπ)
7	Ιστορίες σαν παραμύθι: Από την Προφορική Ιστορία στα podcasts
8	Ανοιχτή πρόσβαση, ανοιχτά δεδομένα και δικαιώματα χρήσης (copyright) στο ψηφιακό περιβάλλον. Γενικές αρχές, προδιαγραφές και προβλήματα
9	Οργανώνοντας και αναζητώντας τα δεδομένα: βάσεις δεδομένων, μηχανές και κριτήρια αναζήτησης και η αξιοποίηση τους στην ερευνητική διαδικασία
10	Συσσώρευση, επεξεργασία και αξιοποίηση μεγάλου όγκου δεδομένων και η συμβολή των ΤΠΕ. Συσσωρευτές δεδομένων (aggregators), τεχνητή νοημοσύνη και αλγόριθμοι
11	Διαμοιρασμός και διασύνδεση της πληροφορίας στο ψηφιακό περιβάλλον: η περίπτωση της πλατφόρμας «Europeanna»
12	Μια ενιαία ψηφιακή πλατφόρμα Πολιτισμού και Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Ο Εθνικός συσσωρευτής Search Culture του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ)
13	Ψηφιακός εγγραμματισμός, αποκλεισμοί και χάσματα: μια κριτική προσέγγιση

Συνιστώμενη βιβλιογραφία προς μελέτη:

Κυριάκη-Μάνεση, Δ., & Κουλούρης, Α. (2015). Διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. https://dx.doi.org/10.57713/kallipos-771

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι:

Διάλεξη του διδάσκοντα με χρήση ppt και παράλληλη συζήτηση με τους φοιτητές/τριες

Ερωτήσεις - ανατροφοδότηση και σύνοψη

Προετοιμασία κειμένων και ψηφιακών παραδειγμάτων και συζήτηση στην τάξη (κατά περίπτωση)

Χρηση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας:

Διαλέξεις με τη χρήση βιντεοπροτζέκτορα και την προβολή διαφανειών τύπου ppt
Διαλέξεις με προβολή κατάλληλου οπτικοακουστικού περιεχομένου
Διαλέξεις με την χρήση και εξάσκηση των φοιτητών σε ψηφιακές πλατφόρμες και ιστοσελίδες ερευνητικού κι εκπαιδευτικού περιεχομένου από ερευνητικούς φορείς, αρχεία, βιβλιοθήκες και μουσεία
Διαλέξεις παρουσίασης κι εξοικείωσης σε λογισμικά ανοιχτού κώδικα κατάλληλα για την ερευνητική κι εκπαιδευτική διαδικασία (π.χ. ανοιχτές βάσεις δεδομένων, ψηφιακοί χάρτες, χρονολόγια κλπ)
Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και του eclass.

Μέθοδοι αξιολόγησης/βαθμολόγησης:

Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών θα πραγματοποιηθεί κυρίως με γραπτή τελική εξέταση επί συγκεκριμένης ύλης από τη σχετική Βιβλιογραφία που θα περιλαμβάνει:

- Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

- Ερωτήσεις σύνθεσης και ανάπτυξης θέματος

Στην διάρκεια των μαθημάτων θα ανατίθενται στους/στις φοιτητές/τριες σύντομες παρουσιάσεις εργασιών (πρόοδοι) που θα αξιολογούνται στον τελικό βαθμό

Επιστροφή

Σημείωση: Τα μαθήματα γλώσσας αναγράφονται ως υποχρεωτικά καθότι οι φοιτητές υποχρεούνται να επιλέξουν τέσσερα μαθήματα ξένης γλώσσας, με ελεύθερη επιλογή μεταξύ των προσφερόμενων μαθημάτων (βλ. Οδηγός Σπουδών).

Ενημέρωση: 23-06-2025