ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΔΙΑΣΠΟΡΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Η κυριαρχία της ψηφιακότητας στη σύγχρονη εποχή δεν προσφέρει μόνο νέα εργαλεία και πόρους για τη μελέτη του φαινομένου της διασποράς/μετανάστευσης, αλλά επιπλέον επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης, τα χαρακτηριστικά και τις ταυτότητες των διασπορικών κοινοτήτων. Οι ποικίλες μορφές ψηφιακής έκφρασης, επικοινωνίας και δικτύωσης αλλάζουν την αντίληψη του χώρου και των συνόρων, ενισχύουν τη διεθνική διάσταση και την πολιτισμική υβριδικότητα των μεταναστευτικών/διασπορικών κοινοτήτων, και δημιουργούν νέους τύπους σχέσεων, δεσμών και ανταλλαγών μεταξύ της χώρας αποστολής και της κοινωνίας υποδοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διασπορικές κοινότητες, μέσα από τις συμμετοχικές πρακτικές που χαρακτηρίζουν τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης, διαμορφώνουν τα δικά τους αφηγήματα και τη δική τους δημόσια μνήμη, που βρίσκουν ποικίλες μορφές έκφρασης και αναπαράστασης.

Το πρώτο μέρος του σεμιναρίου εξετάζει το πώς τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και οι ψηφιακοί πόροι (βάσεις δεδομένων, πλατφόρμες αναζήτησης, συλλογές ψηφιακών μουσείων) εμπλουτίζουν τη γνώση μας για το φαινόμενο της διασποράς και διευκολύνουν τη σχετική έρευνα. Το δεύτερο μέρος, μέσα από τη μελέτη ορισμένων ψηφιακών μέσων επικοινωνίας που αφορούν ελληνικές διασπορικές κοινότητες της Βόρειας Αμερικής (ΗΠΑ και Καναδά), εστιάζει στη σχέση ψηφιακότητας και διασποράς και μελετά την ταυτότητα, τα πολιτισμικά τοπία και τη μνήμη συγκεκριμένων κοινοτήτων της διασποράς.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών του στο μάθημα ο/η  φοιτητής/τρια:

1. Θα έχει κατανοήσει βασικές πτυχές της ανθρώπινης κινητικότητας, καθώς και τις σημασίες εννοιών όπως διασπορά και διεθνικές κοινότητες.
2. Θα έχει εξοικειωθεί με τη χρήση των νέων ψηφιακών εργαλείων και πόρων για τη μελέτη του φαινομένου της διασποράς/μετανάστευσης.
3. Θα έχει αντιληφθεί το πώς η κυριαρχία της ψηφιακότητας σήμερα έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης των διασπορικών κοινοτήτων.
4. Θα έχει εξοικειωθεί με έννοιες όπως διεθνικότητα και υβριδικότητα των μεταναστευτικών/διασπορικών κοινοτήτων και θα έχει κατανοήσει το πώς οι σύγχρονες μορφές ψηφιακής επικοινωνίας και δικτύωσης αλλάζουν την αντίληψη του χώρου και των συνόρων και επηρεάζουν τη συγκρότηση των διασπορικών ταυτοτήτων.

1^η εβδομάδα: Εισαγωγικό μάθημα γύρω από βασικές έννοιες και όρους που συνδέονται με την ανθρώπινη κινητικότητα: μεταναστευτικά ρεύματα, διασπορά, προσφυγικές ροές, διεθνικές διασπορικές κοινότητες. 

2^η εβδομάδα: Ο χάρτης της σύγχρονης παγκόσμιας διασποράς. Ιστορικό πλαίσιο και τυπολογία των πιο σημαντικών μεταναστευτικών ρευμάτων, 19ος - 21ος αιώνας. Εξοικείωση με τους σύγχρονους διαδραστικούς χάρτες που αποτυπώνουν τη σύγχρονη παγκόσμια διασπορά. Παρουσίαση του ομαδικού πρότζεκτ της δημιουργίας ενός ιστότοπου για τις ελληνικές διασπορικές κοινότητες.

3^η εβδομάδα: Τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία για τη μελέτη της διασποράς: βάσεις δεδομένων, πλατφόρμες αναζήτησης μεταναστών, ψηφιακά γενεαλογικά αρχεία. Παρουσίαση των εργαλείων και των πρακτικών εφαρμογών τους.

4^η εβδομάδα: Τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία για τη μελέτη της διασποράς. Ομαδικές ασκήσεις με συγκεκριμένα εργαλεία όπως η βάση δεδομένων και αναζήτησης του Ellis Island.

5^η εβδομάδα: Τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία για τη μελέτη της διασποράς. Ψηφιοποιημένες προφορικές και γραπτές μαρτυρίες μεταναστών.

6^η εβδομάδα: Ψηφιακές συλλογές αρχείων των ελληνικών διασπορικών κοινοτήτων στις ΗΠΑ.

7^η εβδομάδα: Τα ψηφιακά μουσεία για την ελληνική μετανάστευση στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Παρουσίαση και διαδικτυακή επίσκεψη.

8^η εβδομάδα: Τα ψηφιακά μουσεία για την ελληνική μετανάστευση. Ανάλυση προφορικών μαρτυριών μεταναστών και μεταναστριών.

9^η εβδομάδα: Τα ψηφιακά μουσεία για την ελληνική μετανάστευση. Αφήγημα και δημόσια μνήμη.

10^η εβδομάδα: Ψηφιακά μέσα επικοινωνίας, ιστολόγια και ιστότοποι, σχετικοί με ελληνοαμερικανικές κοινότητες στις ΗΠΑ. Παρουσίαση και ανάλυση συγκεκριμένων μέσων. Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών.

11^η εβδομάδα: Ψηφιακά μέσα επικοινωνίας, ιστολόγια και ιστότοποι, σχετικοί με ελληνικές διασπορικές κοινότητες στις ΗΠΑ και άλλες χώρες υποδοχής. Ανάλυση περιεχομένου και γλώσσας. Παρουσίαση ατομικών εργασιών φοιτητών. Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών.

12^η εβδομάδα: Ψηφιακά μέσα επικοινωνίας, ιστολόγια και ιστότοποι, σχετικοί με ελληνικές διασπορικές κοινότητες στις ΗΠΑ και άλλες χώρες υποδοχής. Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών.

13^η εβδομάδα: Συζήτηση πάνω στο ομαδικό πρότζεκτ της δημιουργίας ενός ιστότοπου για τις ελληνικές διασπορικές κοινότητες.

Robin Cohen, Παγκόσμια διασπορά, Αθήνα, Παπαζήση, 2003.

Λ. Βεντούρα, Δ. Καρύδας, Γ. Κουζέλης (επιμ.), Σύνορα/Όρια, Αθήνα, Νήσος, 2017.

Γιώργος Καλογεράς, Εθνοτικές γεωγραφίες. Κοινωνικο-πολιτισμικές ταυτίσεις μιας μετανάστευσης, Αθήνα, Κατάρτι, 2007.

Γιώργος Αναγνώστου, Χαρτογραφήσεις της λευκής εθνοτικότητας. Λαϊκή εθνογραφία και δημιουργία χρηστικών παρελθόντων στον ελληνοαμερικανικό κόσμο, μτφρ. Π. Μαρκέτου, Αθήνα, Νήσος, 2021.

Ergon. Greek/American Arts and Letters (https://ergon.scienzine.com/).

• Εβδομαδιαία μαθήματα με δια ζώσης διδασκαλία. Στα μαθήματα παρουσιάζονται και  συζητούνται τα θέματα που εμφανίζονται στο περίγραμμα του μαθήματος.
• Συλλογικό πρότζεκτ με θέμα «Σχεδιασμός ενός ιστότοπου για τις ελληνικές διασπορικές κοινότητες».
• Εβδομαδιαία καθήκοντα στο chat του μαθήματος στο open e class.
• Προφορικές παρουσιάσεις εργασιών.

Οι φοιτητές μαθαίνουν να χρησιμοποιούν διάφορα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και ψηφιακούς πόρους (βάσεις δεδομένων, ψηφιακούς χάρτες, πλατφόρμες αναζήτησης, συλλογές ψηφιακών μουσείων) για τη μελέτη των διασπορικών κοινοτήτων. Επιπλέον, δουλεύουν με σύγχρονα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας, ιστολόγια και ιστότοπους και συμμετέχουν σε συλλογικό πρότζεκτ με θέμα «Σχεδιασμός ενός ιστότοπου για τις ελληνικές διασπορικές κοινότητες». Ταυτόχρονα, γίνεται εκτενής χρήση της πλατφόρμας e- class ως μέσου επικοινωνίας και αξιολόγησης.

Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται με τρία κριτήρια (πέραν της παρουσίας και συμμετοχής τους στα μαθήματα):

• Βάσει της συμμετοχής τους στο ομαδικό πρότζεκτ που αφορά τον σχεδιασμό ενός ιστότοπου για τις ελληνικές διασπορικές κοινότητες.
• Με βάση τα σύντομα εβδομαδιαία καθήκοντα που ανατίθενται σε όλη την ομάδα.
• Βάσει της προφορικής παρουσίασης μιας ατομικής εργασίας που θα αφορά τη μελέτη ενός ψηφιακού μέσου ενημέρωσης, κοινωνικής δικτύωσης, blog, ιστοσελίδας, από τις ελληνικές κοινότητες της διασποράς.