ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Το σεμιναριακό μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών/τριών με την επεξεργασία της ιστορικής πληροφορίας και την ερευνητική αξιοποίησή της σε ψηφιακά εργαλεία και σύνολα μεγάλων δεδομένων, τα οποία συνδέονται με τη μελέτη της νεότερης ελληνικής ιστορίας από την εποχή του Διαφωτισμού έως τον ύστερο 19ο αιώνα. Για τον σκοπό αυτό στο πλαίσιο του σεμιναρίου:

Ανατίθεται στους φοιτητές και τις φοιτήτριες η εκπόνηση ενός ομαδικού ερευνητικού έργου (project) με τη χρήση ψηφιακών μέσων, σε κάποιο θέμα νεοελληνικής ιστορία με έμφαση στην Επανάσταση του 1821 και στη συγκρότηση του ελληνικού κράτους.

Διαμορφώνονται τα ερευνητικά ερωτήματα και επιλέγεται κατάλληλο λογισμικό για την αποθήκευση, τη διαχείριση, την οργάνωση και την ανάλυση της ιστορικής πληροφορίας (στατιστική επεξεργασία, χαρτογραφική απεικόνιση, οπτικοποίηση: δίκτυα-γράφοι κ.ά.).

Εξετάζονται οι δυνατότητες και οι περιορισμοί στην επεξεργασία των ιστορικών πληροφοριών, όπως προκύπτουν από τις μεθοδολογικές αρχές της ιστορικής έρευνας και από τα χαρακτηριστικά που εισάγει σε αυτή τη διαδικασία το ψηφιακό περιβάλλον.

Παρουσιάζεται τμηματικά από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες η πορεία της έρευνας που τους έχει ανατεθεί, επισημαίνονται και επιλύονται τα μεθοδολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά την εκπόνησή της και στο τέλος του σεμιναρίου αναλύονται τα ερευνητικά αποτελέσματα.

1^η εβδομάδα: Εισαγωγή στο αντικείμενο: Ιστορική έρευνα και ψηφιακά εργαλεία

2^η εβδομάδα: Παρουσίαση θέματος έρευνας: η ιστοριογραφική συζήτηση

3^η εβδομάδα: Παρουσίαση θέματος έρευνας: οι πηγές (αρχεία, ψηφιακά αποθετήρια κ.λπ.)

4^η εβδομάδα: Παρουσίαση θέματος έρευνας: ερωτήματα, υλικό, ψηφιακά εργαλεία

5^η εβδομάδα: Ερευνητικό έργο: σχεδιασμός και ανάθεση τμημάτων του σε φοιτητές/τριες.

6^η εβδομάδα: Ερευνητικό έργο: εισαγωγή και χειρισμός δεδομένων με τη χρήση λογισμικού

7^η εβδομάδα: Ερευνητικό έργο: εισαγωγή και χειρισμός δεδομένων με τη χρήση λογισμικού

8^η εβδομάδα: Ερευνητικό έργο: μετασχηματισμοί δεδομένων, νέες παράμετροι, ελλείπουσες «τιμές»

9^η εβδομάδα: Ερευνητικό έργο: επεξεργασία δεδομένων με τη χρήση λογισμικού

10^η εβδομάδα: Ερευνητικό έργο: επεξεργασία δεδομένων με τη χρήση λογισμικού

11^η εβδομάδα: Σύνδεση ευρημάτων με την ιστοριογραφική συζήτηση

12^η εβδομάδα: Τελική παρουσίαση ερευνητικού έργου και ανάλυση αποτελεσμάτων.

13^η εβδομάδα: Τελική παρουσίαση ερευνητικού έργου και ανάλυση αποτελεσμάτων.

E.H. Carr, Τι είναι ιστορία; Σκέψεις για τη θεωρία της ιστορίας και τον ρόλο του ιστορικού, Αθήνα 2015.

Ch. Samaran (επιμ.), Η ιστορία και οι μέθοδοί της. Γενικά προβλήματα, Αθήνα 1988.

C. Dawson, Το Α και το Ω των ψηφιακών μεθόδων έρευνας, Αθήνα 2021.

D. Howitt, Στατιστική με το SPSS 16, Αθήνα 2010.

Ά. Ξηρογιαννοπούλου, Χαρτογραφική σύνθεση και αποτύπωση με QGIS, Αθήνα 2023.

Μάθημα στην αίθουσα και στο Εργαστήριο Ιστορικής Τεκμηρίωσης και Έρευνας Μεσογειακού Κόσμου.

Οι σεμιναριακές συναντήσεις υποστηρίζονται με τη χρήση λογισμικού υπολογιστικών φύλλων, διαδικτυακών εργαλείων απεικόνισης και ανάλυσης μεγάλων δεδομένων, στατιστικών και χαρτογραφικών πακέτων. Επίσης, αξιοποιείται έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό, καθώς και οι δυνατότητες της πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης του Ιονίου Πανεπιστημίου “IonioOpeneClass”.

Στη διάρκεια του εξαμήνου ανατίθεται στους φοιτητές και τις φοιτήτριες η εκπόνηση ενός ομαδικού ερευνητικού έργου. Η αξιολόγησή του συναρτάται με την ενεργητική τους συμμετοχή στις συναντήσεις του σεμιναρίου και με την ατομική τους συμβολή στο αποτέλεσμα της ομαδικής ερευνητικής εργασίας.