ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Κεντρικό άξονα του σεμιναρίου αποτελεί η ανθρωπολογική ανάλυση των εκπαιδευτικών πρακτικών σε πολυπολιτισμικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Εστιάζει κριτικά στην ομογενοποιητική λειτουργία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, στη συγκρότηση του μονοπολιτισμικού και μονογλωσσικού σχολείου και στις διεργασίες αναπαραγωγής της εθνικής ταυτότητας, καθώς και στην ανθρωπολογική κατανόηση βασικών εννοιών που συνοδεύουν την εκπαίδευση (π.χ. μάθηση, διδασκαλία, γνώση, δικαιώματα, ταυτότητα, κοινωνικότητα, γλώσσα). Για το σκοπό αυτό θα παρουσιαστούν εθνογραφικά παραδείγματα που προέρχονται από τη «μειονοτική» εκπαίδευση και την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά στην Ελλάδα και θα συζητηθεί η θεσμική και εκπαιδευτική αντιμετώπιση των εκτοπισμένων μαθητών (πρόσφυγες, μετανάστες).

Οι φοιτήτριες/φοιτητές που θα ολοκληρώσουν επιτυχώς το σεμινάριο θα αποκτήσουν:

-  Εξοικείωση με την ανθρωπολογική ανάλυση των εκπαιδευτικών πρακτικών σε πολυπολιτισμικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα.

- Ικανότητα εφαρμογής θεωρητικών προσεγγίσεων στην ανάλυση των εκπαιδευτικών διαδικασιών και πρακτικών.

- Γνώση των εθνογραφικών μεθόδων και της εφαρμογής τους στη μελέτη της εκπαίδευσης.

- Αντίληψη της σημασίας της γλώσσας, της ταυτότητας και των κοινωνικών δικαιωμάτων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

- Δεξιότητες αναστοχαστικής εξέτασης της δικής τους εκπαιδευτικής διαδρομής και ρόλων στην ομάδα μάθησης

Θα έχουν επίσης:

α) Γνώση σχετικά με τις διαδικασίες συγκρότησης της εθνικής ταυτότητας μέσω της εκπαίδευσης.

β) Την ικανότητα να αναλύουν και να αξιολογούν κριτικά τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην εκπαίδευση των μειονοτήτων και των εκτοπισμένων μαθητών.

γ) Τη δεξιότητα να εφαρμόζουν εθνογραφικές μεθόδους στη μελέτη της εκπαιδευτικής πολιτικής και των πρακτικών.

Αναλυτικότερα, ο σχεδιασμός του εκπαιδευτικού υλικού, του σχεδιασμού της διδασκαλίας (διαλέξεις, σεμινάρια, εργασίες, ασκήσεις) αλλά και της αξιολόγησης των φοιτητών σκοπεύουν στα Μαθησιακά Αποτελέσματα που θα περιλαμβάνουν:

Α) Γνωσιακά: Σύνδεση θεωρητικών γνώσεων με πρακτικές εφαρμογές στην ανθρωπολογική έρευνα της εκπαίδευσης.

Β) Κατανόηση: Κατανόηση των βασικών εννοιών και εργαλείων για την ανθρωπολογική ανάλυση της εκπαίδευσης σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα και αναστοχαστική θέαση των δικών τους στερεοτύπων

Γ) Εφαρμογή: Ανάπτυξη ικανότητας χρήσης εθνογραφικών μεθόδων στη μελέτη της εκπαίδευσης και χρήηση βιωματικών τεχνικών συμπερίληψης στην εκπαιδευτική διαδικασία

Δ) Ανάλυση: Ανάπτυξη ικανοτήτων στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων που αφορούν την εκπαιδευτική διαδικασία.

Ε) Σύνθεση: Εξοικείωση με τις νέες μορφές εθνογραφικής γνώσης και τις μεθοδολογικές προκλήσεις στην ανάλυση των εκπαιδευτικών πρακτικών.

ΣΤ) Αξιολόγηση: Εμπλουτισμός της γνώσης σχετικά με την κριτική ανάλυση και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών πολιτικών και πρακτικών σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα.

Εβδομαδιαίες ενότητες

1. Εισαγωγή στην Ανθρωπολογία της Εκπαίδευσης: Επισκόπηση της ανθρωπολογικής προσέγγισης στην εκπαίδευση και των βασικών εννοιών της μάθησης, διδασκαλίας και γνώσης.

2. Ομογενοποιητική Λειτουργία της Εκπαίδευσης: Ανάλυση του ρόλου της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην ομογενοποίηση των μαθητών και τη συγκρότηση μονοπολιτισμικών σχολείων.

3. Εκπαίδευση και Εθνική Ταυτότητα: Εξέταση των διαδικασιών αναπαραγωγής της εθνικής ταυτότητας μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

4. Μειονοτική Εκπαίδευση στην Ελλάδα: Παρουσίαση εθνογραφικών παραδειγμάτων από τη μειονοτική εκπαίδευση στην Ελλάδα και συζήτηση των προκλήσεων που παρουσιάζει.

5. Εκπαίδευση των Παιδιών Ρομά: Συζήτηση των εκπαιδευτικών εμπειριών και προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά Ρομά στην Ελλάδα.

6. Θεσμική Αντιμετώπιση Εκτοπισμένων Μαθητών: Εξέταση των εκπαιδευτικών πολιτικών και πρακτικών συμπερίληψης για πρόσφυγες και μετανάστες μαθητές.

7. Εκπαίδευση και Κοινωνικοποίηση: Ανάλυση του ρόλου της ετερότητας και της κοινωνικοποίησης στην εκπαιδευτική διαδικασία και την ανάπτυξη των μαθητριών/μαθητών.

8. Γλώσσα και Πολυγλωσσική Εκπαίδευση: Εξέταση της σημασίας της γλώσσας στην εκπαίδευση και των προκλήσεων της πολυγλωσσικής διδασκαλίας.

9. Δικαιώματα και Εκπαίδευση: Συζήτηση των δικαιωμάτων των μαθητών και της πρόσβασης στην εκπαίδευση για όλες τις κοινωνικές ομάδες.

10. Θεωρίες Μάθησης: Παρουσίαση και κριτική ανάλυση των βασικών θεωριών μάθησης και της εφαρμογής τους σε πολυπολιτισμικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα.

11. Εθνογραφία της Εκπαίδευσης: Παρουσίαση εθνογραφικών μεθόδων και παραδειγμάτων στην ανθρωπολογική έρευνα της εκπαίδευσης.

12. Παραδείγματα εξ αποστάσεως συμπεριληπτικής εκπαίδευσης: Εξέταση παραδειγμάτων διαδικτυακών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα.

13. Συμπεράσματα και Ανακεφαλαίωση: Ανακεφαλαίωση των κύριων θεμάτων του σεμιναρίου και συζήτηση για μελλοντικές κατευθύνσεις στην ανθρωπολογία της εκπαίδευσης.

Α. Ανδρούσου & Ν. Ασκούνη, Πολιτισμική ετερότητα και ανθρώπινα δικαιώματα, Αθήνα 2011

Β. Δαλκαβούκης & Γ. Μαυρομμάτης, Προς μια εθνογραφία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, Αθήνα 2023

1997. Barth, «Τελετουργία και γνώση στους Μπακταμάν της Νέας Γουινέας» στο Μακρυνιώτη, Δ. (επιμ.), Παιδική ηλικία, Αθήνα 1997.
1998. E. Πλεξουσάκη, «Ανθρωπολογία της εκπαίδευσης και εθνογραφία του σχολείου». Στο Αλέξανδρα Ανδρούσου και Βασίλης Τσάφος (επιμ.), Επιστήμες της εκπαίδευσης: ένα δυναμικό διεπιστημονικό πεδίο, Αθήνα 2020.

K. M. Anderson-Levitt, Anthropologies of Education: A Global Guide to Ethnographic Studies of Learning and Schooling, London 2011.

Συνδιασμός δια ζώσης διαλέξεων και ανάρτησης εκπ. υλικού στο eclass.

Διαλέξεις με τη χρήση βιντεοπροτζέκτορα και την προβολή διαφανειών τύπου ppt

Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και του eclass.

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα αξιοποιηθούν και  σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία με στόχο την οπτικοποίηση εννοιών, την προβολή σύντομων εθνογραφικών ντοκυμαντέρ και την επίσκεψη σε βάσεις δεδομένων με υλικό κατάλληλο προς ανθρωπολογική εξέταση και εκπαιδευτική εφαρμογή

Διαμορφωτική αξιολόγηση: συμμετοχή σε συζητήσεις, βιωματικές ασκήσεις, ομαδοσυνεργατική επίλυση προβλημάτων, παρουσίαση σύντομων εργασιών

Τελική αξιολόγηση: Παράδοση και παρουσίαση τελικής εργασίας με βιβλιογραφική και εθνογραφική εστίαση