ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Ι

Το μάθημα έχει ως πρωταρχικό στόχο τη μελέτη της επιστολογραφίας στην αρχαία Ρώμη  μέσω της ανάγνωσης και ανάλυσης επιστολών τις οποίες έγραψε και έλαβε ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην ιστορική διάσταση της εποχής συγγραφής των επιστολών και δράσης του Κικέρωνα στον χώρο της πολιτικής καθώς και στους τρόπους με τους οποίους αξιοποίησε τη ρητορική του δεινότητα.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση:

• να κατανοεί την ιδιαίτερη λογοτεχνική αξία ορισμένων επιστολών του Κικέρωνα
• να εντοπίζει τις μεθόδους πειθούς τις οποίες χρησιμοποιεί τόσο ο Κικέρωνας όσο και άλλοι επιφανείς Ρωμαίοι της εποχής στις επιστολές τους
• να γνωρίζει τη συμβολή του Κικέρωνα στον χώρο της πολιτικής και τις ιδιαιτερότητες του πολιτεύματος της λεγόμενης ρωμαϊκής δημοκρατίας
• να προσδιορίζει τους λόγους για τους οποίους τόσο ο Κικέρωνας όσο και μεταγενέστεροι Ρωμαίοι πολιτικοί και συγγραφείς εξορίστηκαν επισημαίνοντας τον αντίκτυπο της εξορίας στους ίδιους αλλά και στην οικογένειά τους
• να αντιλαμβάνεται τις βασικές αρχές της επικούρειας φιλοσοφίας και να εξηγεί τις βασικές διαφωνίες του Κικέρωνα με τη Σχολή και τους ακολούθους της
• να μεταφράζει σε ορθό νεοελληνικό λόγο χωρία από τις επιστολές του Κικέρωνα που έχει διδαχθεί στην αίθουσα

1η εβδομάδα: Εισαγωγή στον Κικέρωνα και στις τελευταίες δεκαετίες (63-27 π.Χ.) της λεγόμενης ρωμαϊκής δημοκρατίας (Respublica Romana)

2η εβδομάδα: Εισαγωγή στο λογοτεχνικό (και μη) είδος της επιστολογραφίας στην αρχαία Ελλάδα και την αρχαία Ρώμη

3η εβδομάδα: Σύντομη εισαγωγή στις συνθήκες κάτω από τις οποίες εξορίστηκε ο Κικέρωνας από τη Ρώμη. Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς τη γυναίκα του, Τερεντία (Fam. 14.3) κατά τη διάρκεια της εξορίας του

4η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς την Τερεντία (Fam. 14.4) κατά τη διάρκεια της εξορία του

5η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς τον αδελφό του, Κόιντο (QFr. 1.3) κατά τη διάρκεια της εξορίας του

6η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς τον επιστήθιο φίλο του, Αττικό (Att. 3.7) κατά τη διάρκεια της εξορίας του

7η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς τον φίλο του, Αττικό (Att. 4.1) μετά την επιστροφή του από την εξορία

8η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς τον πιθανό σύμμαχό του, Καίσαρα (Fam. 7.5)

9η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Καίσαρα προς τον Κικέρωνα (Att. 9.6)

10η εβδομάδα: Εξέταση επιστολής του Κικέρωνα προς τον σημαντικότερο σύμμαχό του, Πομπήιο (Fam. 5.7.1)

11η εβδομάδα: Εξέταση παραμυθητικής επιστολής Σουλπίκιου Ρούφου στον Κικέρωνα (Fam. 4.5)

12η εβδομάδα: Εξέταση απάντησης του Κικέρωνα στην παραμυθητική επιστολή του Σουλπίκιου Ρούφου (Fam. 4.6)

13η εβδομάδα: Εξέταση της στάσης του Κικέρωνα απέναντι στην επικούρεια φιλοσοφία μέσα από τις επιστολές του στον Αττικό (Att. 14.20, Att. 16.7)

Clark, M. L. (2004), Το ρωμαϊκό πνεύμα, Μετάφραση Π. Δημητριάδου, Επιμέλεια Μ. Λ. Τρομάρας, Θεσσαλονίκη.

Kennedy, A. G. (2014), Ιστορία της Κλασικής Ρητορικής, Μετάφραση Γ. Ν. Νικολούδης, Επιμέλεια Χ. Μπαλτάς, Αθήνα.

Θεοδωρόπουλος, Τ. (2006), Με την ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης, Αθήνα.

Τουρλίδης, Α. Γ. (1975), Η διαμόρφωσις της πολιτικής σκέψεως εν Ρώμη και ο Κικέρων, Αθήνα.

Φούγιας, Γ. Π. (2001), Κικέρων: ο Ελληνολάτρης φιλόσοφος ρήτορας, Αθήνα. 

Bellemore, J. (2008), “Cicero’s retreat from Rome in early 58 BC”, Antichthon 42, 100-120. https://www.cambridge.org/core/journals/antichthon/article/abs/ciceros-retreat-from-rome-in-early-58-bc/DD14FCCB4D35607437AE3D60B9B6CEA2

Carcopino, J. (1951), Cicero: The Secrets of his Correspondence, 2 vols, tr. by E.O. Lorimer London.

Claassen, J. (1999), Displaced Persons: The Literature of Exile from Cicero to Boethius, London.

Grebe, S. (2003), “Marriage and exile: Cicero’s letters to Terentia”, Helios 30, 127-146.

Kelly, G.P. (2006), A History of Exile in the Roman Republic, Cambridge.

Tempest, K. (2011), Cicero: Politics and Persuasion in Ancient Rome, London & New York.

Wilcox, A. (2005), “Sympathetic rivals: consolation in Cicero’s letters”, American Journal of Philology 26, 237-255.

Η παράδοση θα γίνεται τόσο υπό μορφή διάλεξης όσο και διαλόγου με εφαρμογή της Ερβαρτιανής και της Σωκρατικής/μαιευτικής μεθόδου.

Μία εβδομάδα πριν από κάθε διάλεξη, εκτός από τα εξεταζόμενα χωρία, θα παρέχονται πίνακες με το βασικό λεξιλόγιο των χωρίων, ούτως ώστε οι φοιτητές να έχουν τη δυνατότητα μιας πρώτης επαφής με τα κείμενα και, κατ’ αυτό τον τρόπο, να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για την ερμηνευτική και γλωσσική τους ανάλυση.

Στο τέλος κάθε αρχείου ppt θα παρέχεται επιπρόσθετη σχετική βιβλιογραφία για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν σε κάποια πτυχή των επιστολών του Κικέρωνα. Για τη διευκόλυνση των φοιτητών, στα αρχεία ppt θα παρέχονται κατά λέξη μεταφράσεις του διδάσκοντος των χωρίων που εξετάζονται στην αίθουσα.

Από το δεύτερο μάθημα και εξής κάθε παράδοση θα αρχίζει με ανακεφαλαίωση υπό μορφή ερωτήσεων του διδάσκοντος στους φοιτητές των βασικών σημείων που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράδοση για την εμπέδωση του υλικού που έχει συζητηθεί.

Τέλος, θα χρησιμοποιηθεί η ψηφιακή πλατφόρμα padlet (https://padlet.com/) στην οποία οι φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάζουν απόψεις και σημειώσεις για τις επιστολές που εξετάστηκαν στην αίθουσα. 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της παράδοσης θα γίνεται εκτενής χρήση του προγράμματος power point με σημειώσεις του διδάσκοντος και οπτικοακουστικού υλικού για τον σχολιασμό εικόνων και για την προβολή χαρτών και video που σχετίζονται με το υπό εξέταση χωρίο. Για την καλύτερη κατανόηση του λεξιλογίου των κειμένων που θα μελετώνται στην αίθουσα, θα χρησιμοποιούνται διαδικτυακές πηγές, οι οποίες προσφέρουν πληροφορίες ως προς τη μετάφραση και την κλίση όρων της πρότασης.

Διαδικτυακές πηγές:

Διαδικτυακή πρόσβαση σε λατινικά κείμενα:
https://www.thelatinlibrary.com/

Διαδικτυακή πρόσβαση σε λατινικά κείμενα (με μετάφραση αρχαίων έργων στα αγγλικά)
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/

Διαδικτυακά λεξικά (με μεταφράσεις λατινικών λέξεων στα αγγλικά):

• http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=amo&la=la#lexicon
• https://en.wiktionary.org/wiki/amo#Latin

Συντομογραφίες επιστημονικών περιοδικών όπως επίσης αρχαίων συγγραφέων και των έργων τους:

Hornblower, S. & Spawforth, A. (2003)⁴, Oxford Classical Dictionary, 4th Edition, Oxford. https://oxfordre.com/classics/page/3993 

Επιπρόσθετα, θα γίνεται χρήση της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας για επικοινωνία με τους φοιτητές εκτός των ωρών γραφείου του διδάσκοντος. 

Γραπτή ή προφορική εξέταση.          
Προαιρετικά θα δοθεί η δυνατότητα στους φοιτητές να παρουσιάσουν εργασία με θέμα μία επιστολή του/προς τον Κικέρωνα που δεν έχει εξετασθεί στην αίθουσα και να αναλύσουν το περιεχόμενό της.  Η προαιρετική εργασία θα λειτουργήσει ενισχυτικά στον τελικό βαθμό του μαθήματος.