ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΡΩΜΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Συνοπτική παρουσίαση της δημιουργίας και εξέλιξης του ρωμαϊκού πολιτεύματος και των πολιτειακών θεσμών της Ρώμης κατά την περίοδο της βασιλείας και τη ρεπουμπλικανική εποχή. Σε επιμέρους ενότητες αναλύονται: α) τα αίτια της ανόδου της Ρώμης, β) η φύση του πολιτεύματος κατά τη ρεπουμπλικανική εποχή, γ) τα κοινωνικά προβλήματα της περιόδου, δ) η κρίση της Respublica, ε) οι νέες οικονομικές και κοινωνικές δομές κατά τον 1ο π.Χ. αι., στ) ο ρόλος ισχυρών ατόμων στο πολίτευμα και στην κατάρρευσή του. Στο μάθημα θα αναλυθούν οι κυριότερες κατηγορίες πηγών και το πως αυτές μπορούν να μας βοηθήσουν στην κατανόηση των διάφορων ιστορικών φαινομένων της περιόδου.

1η εβδομάδα: Χρονικά όρια: 753 π.Χ. (κτίση Ρώμης) – 31 π.Χ. και περιοδολόγηση -O όρος Res publica - Η σημασία της ρωμαϊκής ιστορίας -  Πηγές, οι λαοί της Ιταλίας.

2η εβδομάδα: Η ρωμαϊκή βασιλεία  – προοδευτική μετάβαση στη Respublica. Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής κοινωνίας.

3η εβδομάδα:  Τα πολιτειακά όργανα της Respublica, η σύνθεση και οι αρμοδιότητές τους: Σύγκλητος, 2 Ύπατοι, Συνελεύσεις (comitia).

4η + 5η εβδομάδα: Σύγκρουση πατρικίων και πληβείων – προοδευτική κατάκτηση δικαιωμάτων από τους πληβείους (494 – 287 π.Χ. - σχετικοί νόμοι).

6η εβδομάδα: Η ρωμαιοποίηση της Ιταλίας, από τον 4ο αι. π.Χ. έως τις αρχές 3ου π.Χ. - Η φύση του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού - Τα διαφορετικά νομικά καθεστώτα για τους υποτεταγμένους λαούς.

7η εβδομάδα: Η ρωμαϊκή επέκταση στη Μεσόγειο (τέλη 3ου – μέσα 2ου π.Χ.): Καρχηδονιακοί πόλεμοι (Α΄ 264-241 π.Χ. Β΄: 218-201 π.Χ.) – αίτια, συνθήκες – η σημασία τους για τη σχέση Συγκλήτου – Υπάτων.

8η+9η εβδομάδα: Η εξέλιξη του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού: Οι Μακεδονικοί πόλεμοι (Α΄: 215-205 π.Χ. Β΄: 200-197 π.Χ. Γ΄: 171-168 π.Χ.). Ρώμη και Σελευκίδες. Φιλελληνισμός και σταδιακή κατάκτηση του ελληνικού κόσμου (146 π.Χ.). Καταστροφή της Καρχηδόνας (146 π.Χ.).

10η εβδομάδα: Οι συνέπειες της ρωμαϊκής επέκτασης: αναταραχή εντός της άρχουσας τάξης – ακαμψία της ολιγαρχίας – εμφάνιση της μεγάλης ιδιοκτησίας (Latifundia). Τιβέριος και Γάιος Γράκχος (133-121 π.Χ.): προσπάθεια αποκατάστασης των ακτημόνων και αναδιοργάνωσης της διοίκησης των επαρχιών.

11η + 12η εβδομάδα: Τέλη 2ου – αρχές 1ου π.Χ.: πολεμική έκρηξη στην Ιταλία και την Ασία – 2 εμφύλιοι πόλεμοι. Προσωποπαγής εξέλιξη της ρωμαϊκής ιστορίας: optimates και populares, συγκρούσεις φιλόδοξων ατόμων με τη Σύγκλητο αλλά και μεταξύ τους:

Μάριος και Σύλλας - Πομπήιος και Ιούλιος Καίσαρ. Μάρκος Αντώνιος – Οκταβιανός -  ναυμαχία στο Άκτιο (31 π.Χ.) – κατάλυση του βασιλείου της Αιγύπτου – ο Οκταβιανός μοναδικός κυρίαρχος.

13η εβδομάδα: Το καθεστώς του Αυγούστου.

Alföldy, G. Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας, μτφρ. Α. Χανιώτης – επιμ. Κ. Μπουραζέλης, Αθήνα 2003.

Cambridge Ancient History, τ.VIII, Καίμπριτζ 1989.

Crawford, M. H., The Roman Republic, Λονδίνο. 1992.

Ferrary, J.-L., Philhellénisme et impérialisme : Aspects idéologiques de la conquête romaine du monde hellénistique, de la seconde guerre de Macédoine à la guerre contre Mithridate, Ρώμη 1988

Gruen, E., The Hellenistic World and the Coming of Rome, Berkeley 1984.

Μπουραζέλης, K., Οι τρόφιμοι της λύκαινας, Αθήνα 2017.

Περιοδικά

The Journal of Roman Studies.

Journal of Roman Archaeology.

Volkmann, H., Grundzuge der romischen Geschichte, Darmstadt 1969.

Τα μαθήματα (σύνολο 39 ώρες) διεξάγονται με τη μορφή διαλέξεων. Στη διάρκεια των μαθημάτων και με τη συνδρομή των φοιτητών εξετάζονται αποσπάσματα αρχαίων γραμματειακών πηγών καθώς και επιγραφών (το σχετικό αρχείο υπάρχει στο open e-courses).

Γίνεται χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή για την προβολή χαρτών, νομισμάτων, πορτραίτων ηγετικών μορφών της Respublica, καθώς και διαγραμμάτων των μαθημάτων (επίσης στο open e-courses).

Η αξιολόγηση των φοιτητών θα  πραγματοποιηθεί κυρίως με Γραπτή/προφορική τελική εξέταση επί συγκεκριμένης ύλης από τη σχετική Βιβλιογραφία που  θα περιλαμβάνει:

- Ανάπτυξη θέματος.

- Ανάλυση και σύνθεση μίας πηγής από αυτές που θα έχουν ήδη παρουσιαστεί στο μάθημα (φιλολογικό κείμενο, επιγραφή ή νόμισμα).