ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΕΟΤΕΡΩΝ

Ο κόσμος του μπαρόκ, ο κλασικισμός και τα Φώτα δεν υπήρξαν μόνο εποχές αναζωπύρωσης του θαυμασμού για τον ελληνο-ρωμαϊκό κόσμο. Οι κριτικές που ασκήθηκαν στην Αρχαιότητα από τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα δημιουργούν ένα πεδίο γόνιμων αντιπαραθέσεων  ως προς τη χρησιμότητα της εμπειρίας των Αρχαίων για τους Νεότερους και, κατ’ επέκταση, ως προς τη βαρύτητα που πρέπει να έχει (ή να μην έχει) το αρχαίο παράδειγμα για το παρόν των νεωτερικών κοινωνιών – το παρόν της ευρωπαϊκής επέκτασης στον κόσμο, του θριάμβου των εμπορικών συναλλαγών, της συνάρθρωσης της πολιτικής σκέψης με την οικονομία. Στόχος του μαθήματος είναι να ανασυνθέσει μέσα από τα πιο σημαντικά ιστορικά, φιλοσοφικά και πολιτικά κείμενα της περιόδου, τις διαφορετικές ερμηνείες του αρχαίου κόσμου μέχρι τη στιγμή που θα παγιωθεί η αντίληψη της αρχαιότητας ως «παιδικής ηλικίας» του Δυτικού πολιτισμού.

Με την ολοκλήρωση του εξαμήνου οι φοιτητές / τριες θα είναι σε θέση να γνωρίζουν το περιεχόμενο, τα διακυβεύματα και τις κύριες φάσεις της διανοητικής σύγκρουσης που έγινε γνωστή ως «Διαμάχη των Αρχαίων και των Νεοτέρων». Θα έρθουν σε επαφή με τις έννοιες της αναλογίας, της διαφοροποίησης και της προόδου ως εργαλείων ιστορικής ανάλυσης, παράλληλα με την εξοικείωσή τους με τις έννοιες της παραδειγματικότητας και της χρονικότητας. Εγγεγραμμένο στη συνέχεια των μαθημάτων «Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία» (Υ, Γ΄ εξάμηνο) και Ιστοριογραφία (ΕΥ, Δ΄ εξάμηνο), το μάθημα απευθύνεται στους φοιτητές και τις φοιτήτριες που θέλουν να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους σε ζητήματα διανοητικής ιστορίας εστιάζοντας σε θεμελιώδη κείμενα της ευρωπαϊκής πολιτισμικής παράδοσης.

1^η Διάλεξη: Εισαγωγή

2^η Διάλεξη: Χρονικότητες: αναλογία – διαφοροποίηση – πρόοδος

3^η Διάλεξη: 1612-1623: Η Διαμάχη στην Ιταλία

4^η Διάλεξη: Η Διαμάχη Αρχαίων και Νεοτέρων και το νεωτερικό πρόγραμμα της γαλλικής μοναρχίας

5^η Διάλεξη: Το ζεύγος Αρχαίοι / Νεότεροι και η λογοτεχνική κριτική του 17^ου αιώνα.

6^η Διάλεξη: Η Διαμάχη για τον Όμηρο

7^η Διάλεξη: Η Διαμάχη στην Αγγλία. Η Μάχη των βιβλίων

8^η Διάλεξη: Ένας Αρχαίος στους Νεότερους. Πλούταρχος

9^η Διάλεξη: Μια κρίση της ευρωπαϊκής συνείδησης (;)

10^η Διάλεξη: Στις παρυφές της Ευρώπης: ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος κριτικός του Μακιαβέλι

11^η Διάλεξη: Ένας Νεότερος στους Αρχαίους. Johann Joachim Winckelmann

12^η Διάλεξη: Γαλλική Επανάσταση και αρχαιότητα

13^η Διάλεξη: Ποιο παρελθόν και ποιο παρόν; Άσκηση σε μια ανάλυση του Jacques Le Goff

• Ιστορία των εννοιών. Διαδρομές της ευρωπαϊκής ιστοριογραφίας, «Θεωρία και μελέτες ιστορίας» 20, Ε.Μ.Ν.Ε – Μνήμων, Αθήνα 2006.
• Matei Calinescu, Πέντε όψεις της νεωτερικότητας. Μοντερνισμός, Πρωτοπορία, Παρακμή, Κιτς, Μεταμοντερνισμός, μτφ. Ανδρέας Παππάς, ΑΣΚΤ, Αθήνα 2011.
• Marc Fumaroli, « Les abeilles et les araignées», La Querelle des Anciens et des Modernes, επιμ. Anne-Marie Lecoq, Παρίσι, Gallimard, folio classique, 2001
• François Hartog, Καθεστώτα ιστορικότητας, μτφ. Δημήτρης Κουσουρής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2014.
• Paul Hazard, Η κρίση της ευρωπαϊκής συνείδησης (1680-1715), μτφ. Βάιος Ντάφος, εκδόσεις Αμολγός, Αθήνα 2019.
• Gilbert Highet, Η κλασική παράδοση. Ελληνικές και ρωμαϊκές επιδράσεις στη λογοτεχνία της Δύσης, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2000.
• H. R. Jauss, Η θεωρία της πρόσληψης. Τρία μελετήματα, μτφ. Μίλτος Πέχλιβάνος, Αθήνα, Εστία 1995.
• Jacques Le Goff, Ιστορία και μνήμη, μτφ. Γιάννης Κουμπουρλής, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1998.
• Joseph Levine, The Battle of the Books. History and Literature in the Augustan Era, Cornell University Press, Ithaca – London, 1991.
• Jennifer Tolbert Roberts, Η Αθήνα στο εδώλιο. Η αντιδημοκρατική παράδοση στη δυτική σκέψη, μτφ. Π. Ι. Χιωτέλλης εκδόσεις Χιωτέλλη, Αθήνα 2004.
• Quentin Skinner, Μακιαβέλλι, μτφ. Κώστας Αθανασίου, εκδόσεις Νήσος, Αθήνα 2002.
• Leo Strauss, Πολιτική φιλοσοφία και ιστορία, μτφ. Γεράσιμος Ασημίδης, Αθήνα, Έρασμος 2019.
• Pierre Vidal – Naquet, Πέρα από την αρχαία ελληνική δημοκρατία, μρφ. Θέμης Μιχαήλ, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1999.
• Νάσια Γιακωβάκη, Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Μια καμπή στην ευρωπαϊκή αυτοσυνείδηση, 17ος-18ος αιώνας, Αθήνα, Εστία 2006.
• Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Πολιτικοί στοχαστές των νεοτέρων χρόνων, Γνώση, Αθήνα 1992.

Μετωπικές διαλέξεις, χρήση Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία και στην επικοινωνία με τους φοιτητές, χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας, powerpoint και έντυπου υλικού.

Xρήση Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία και στην επικοινωνία με τους φοιτητές, χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας, powerpoint και έντυπου υλικού.

Γραπτή εξέταση