ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: ΝΟΗΤΟΙ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

Τι κοινό έχει η Οδύσσεια με τις αφηγήσεις των ταξιδιών του Ηροδότου, των περιηγήσεων του Παυσανία ή των γεγονότων των “Κερκυραϊκών” από τον Θουκυδίδη, με αρχαίες επιγραφές χαραγμένες στα βράχια ή σε στημένες όρθιες πλάκες, με τους αρχαίους ναούς, τους αρχαίους και σύγχρονους δρόμους, τα κινητά τηλέφωνα, τους δορυφόρους και την αρχαιολογική πράξη στο πεδίο;   Μέσα από τις επιμέρους θεματικές ενότητες του σεμιναρίου, διαπραγματευόμαστε το πώς, χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μεθόδους κειμενικής ανάλυσης μαζί με την εφαρμογή σύγχρονων εργαλείων τοπογράφησης, χαρτογράφησης και ψηφιακής καταγραφής στοιχείων υλικών (κτίσματα, ερείπια, δρόμοι, χαράδρες, ακτογραμμές, βουνά κλπ) και άυλων (αφηγήσεις, περιγραφές, μύθοι και τραγούδια, τεχνολογίες κλπ) μπορούμε να προχωρήσουμε στην αποκωδικοποίηση  των βασικών αρχών που συνδέουν τις ανθρώπινες κοινωνίες με το χώρο, διαχρονικά. Το σεμινάριο  περιλαμβάνει διδασκαλία και δράσεις για την κατανόηση και την άσκηση στη χρήση και εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων καταγραφής και περιγραφής των τόπων, όπως συσκευών γεωγραφικού εντοπισμού (GPS), Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων (GIS) καθώς και των σχετικών μεθόδων πεδίου της Αρχαιολογίας (Τοπογραφική, Εντατική και Εκτατική Επιφανειακή Έρευνα).

Τι κοινό έχει η Οδύσσεια με τις αφηγήσεις των ταξιδιών του Ηροδότου, των περιηγήσεων του Παυσανία ή των γεγονότων των “Κερκυραϊκών” από τον Θουκυδίδη, με αρχαίες επιγραφές χαραγμένες στα βράχια ή σε στημένες όρθιες πλάκες, με τους αρχαίους ναούς, τους αρχαίους και σύγχρονους δρόμους, τα κινητά τηλέφωνα, τους δορυφόρους και την αρχαιολογική πράξη στο πεδίο;  

Η σειρά των συναντήσεων του σεμιναρίου επιδιώκει την αναζήτηση αυτού του κοινού “τόπου”, εντοπίζοντας,  αναλύοντας και συγκρίνοντας αναπαραστάσεις και αφηγήσεις των τόπων που βίωσαν άνθρωποι και κοινότητες  από την αρχαιότητα έως το πρόσφατο παρελθόν.  Αναζητούμε λοιπόν τις  αναπαραστάσεις αυτές -ή τους γνωστικούς / νοητούς χάρτες, όπως λέγονται - όπως καταγράφονται και περιγράφονται σε κείμενα, σε εικονιστική/σχεδιαστική, ή και  σε ψηφιακή μορφή.  

Επιμέρους στόχο αποτελεί η κατανόηση και η άσκηση στη χρήση και εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων καταγραφής και περιγραφής των τόπων, όπως συσκευών γεωγραφικού εντοπισμού (GPS), Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων (GIS) καθώς και των σχετικών μεθόδων πεδίου της Αρχαιολογίας (Τοπογραφική, Εντατική και Εκτατική Επιφανειακή Έρευνα).

Σκοπός του σεμιναρίου είναι,  μέσα από τις επιμέρους θεματικές ενότητές του, χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μεθόδους κειμενικής ανάλυσης μαζί με την εφαρμογή σύγχρονων εργαλείων τοπογράφησης, χαρτογράφησης και ψηφιακής καταγραφής στοιχείων υλικών (κτίσματα, ερείπια, δρόμοι, χαράδρες, ακτογραμμές, βουνά κλπ) και άυλων (αφηγήσεις, περιγραφές, μύθοι και τραγούδια, τεχνολογίες κλπ), να διαπραγματευτούμε το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε στην αποκωδικοποίηση  των βασικών αρχών που συνδέουν τις ανθρώπινες κοινωνίες με το χώρο, διαχρονικά.  

Η σύνδεση καθίσταται δυνατή γιατί, αν η ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών προκύπτει ακολουθώντας το βέλος του χρόνου, η ίδια η υπόσταση τους και η δράση τους δεν μπορεί να πραγματωθεί παρά μόνο σε έναν τόπο. Οι τόποι ενσωματώνουν τις πράξεις των ανθρώπων και τους τόπους αυτούς προσλαμβάνουμε, καταγράφουμε και περιγράφουμε ως ιστορικά τοπία.

Με αυτόν τον τρόπο χτίζουμε μια “γέφυρα” μεταξύ του παρόντος μας και των παρελθουσών κοινωνιών, αναπτύσσουμε μία γλώσσα που θέτει τις κατάλληλες ερωτήσεις στα υλικά κατάλοιπα -το αντικείμενο μελέτης της Αρχαιολογίας- μετατρέποντάς τα σε ιστορικές πηγές.  Έτσι, μπορούμε να επιχειρήσουμε μια αποκωδικοποίηση της ιστορίας των κοινωνιών του παρελθόντος όπως ενσωματώθηκε στον χώρο που σήμερα προσεγγίζουμε ως παλίμψηστο ιστορικό τοπίο.   

Δουκέλλης, Π. (επιμ.)  Μελέτες Ιστορικής Γεωγραφίας και πρόσληψης του τόπου, Αθήνα 2015.

Στάϊνχάουερ, Γ., Ιστορική Γεωγραφία του Αρχαίου Κόσμου, Αθήνα 2009.

Λιβιεράτος, Ε., Γενική χαρτογραφία και εισαγωγή στη θεματική χαρτογραφία, Αθήνα 1988.

Alcock S. E.. &J. F. Cherry,  Side-by-side survey: Comparative regional studies in the Mediterranean region, Oxford 2004, Oxford Books

Barker G. – D. Mattingly (eds), The Archaeology of the Mediterranean Landscapes, 4 vol, Oxford 2000.

Doukellis, P.N. – L.G. Mendoni (eds) Perception and Evaluation of Cultural Landscapes. Mελετήματα 38, Athenes 2004.

Davies, S. and Jack L. Davis (ed.) Between Venice and Istanbul: colonial landscapes in early modern Greece. Princeton : The American School of Classical Studies in Athens, 2007

Forbes, Hamish. Meaning and identity in a Greek landscape: an archaeological ethnography. Cambridge : Cambridge University Press , 2007.

Ευελπίδου, Ν., Αντωνίου, Β., 2015. Γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα:Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών  http://hdl.handle.net/11419/1044

 . 

 . 

 .