ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Περιγραφή μαθήματος

Στόχος του μαθήματος είναι η συστηματική επισκόπηση των ιστορικών γεγονότων από την Αρχαϊκή έως και την Κλασική εποχή (ca. 750–323 π.Χ.) μέσω της ενδελεχούς μελέτης πρωτογενών και δευτερογενών πηγών. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε κρίσιμα ζητήματα κάθε περιόδου, όπως η γένεση της πόλης-κράτους, η υιοθέτηση του φοινικικού αλφαβήτου, ο αποικισμός, η πολιτική και κοινωνική κρίση του 7ου–6ου αιώνα π.Χ., η οπλιτική «επανάσταση», η θέσπιση νόμων, η γένεση της αθηναϊκής δημοκρατίας, οι Περσικοί Πόλεμοι, η Δηλιακή Συμμαχία, η Αθηναϊκή Ηγεμονία, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, η ηγεμονία της Σπάρτης και των Θηβών, καθώς και η άνοδος και το τέλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μέσα από τη μελέτη αυτών των γεγονότων θα αναδειχθούν οι πολιτειακοί και κοινωνικοί θεσμοί, καθώς και οι οικονομικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων.

Μαθησιακά αποτελέσματα:

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να:

• Γνωρίζουν και να ανακαλούν τα χαρακτηριστικά γεγονότα των διαφορετικών περιόδων από το 750 έως το 323 π.Χ.
• Κατανοούν τις πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές εξελίξεις της αρχαίας Ελλάδας.
• Αναγνωρίζουν τους κύριους θεσμούς και τις μορφές διακυβέρνησης (π.χ. πόλη-κράτος, δημοκρατία, μοναρχία).
• Αναλύουν τις αιτίες και τις συνέπειες σημαντικών ιστορικών γεγονότων (π.χ. περσικοί πόλεμοι, πελοποννησιακός πόλεμος).
• Αντλούν πληροφορίες από αρχαίες πηγές (ιστορικά κείμενα, επιγραφές, αρχαιολογικά ευρήματα) και να τις ερμηνεύουν κριτικά.
• Εκφράζουν προφορικά και γραπτά ιστορικά επιχειρήματα με σαφήνεια και επιστημονική ακρίβεια.

1η εβδομάδα: Βασικά προβλήματα και τάσεις της έρευνας. Πηγές και βιβλιογραφία. Ιστορική μεθοδολογία. Χρονολογικά προβλήματα.

2η εβδομάδα: Οι «Σκοτεινοί αιώνες».

3η εβδομάδα: Ο Ομηρικός κόσμος : οικονομία και κοινωνία, πολιτικοί θεσμοί.  Η πολιτική δομή και η λειτουργία της κοινωνίας που περιγράφεται στα ομηρικά έπη.

4η εβδομάδα: Καινοτομίες της αρχαϊκής εποχής. Η γένεση και η ανάπτυξη της «πόλης».

5η εβδομάδα: Η επέκταση του ελληνικού κόσμου: ο αποικισμός (8^ος -6^ος  αι. π. Χ.).

6η εβδομάδα: Συγκρούσεις και κρίσεις  της Αρχαϊκής εποχής.

7η εβδομάδα: Οικονομικά προβλήματα - Οικονομικοί μετασχηματισμοί – Αγροτική κρίση.

8η εβδομάδα: Εξελίξεις στον στρατιωτικό τομέα – η στρατιωτική τακτική. Η οπλιτική «επανάσταση».

9η εβδομάδα: Τύραννοι και Νομοθέτες - Οι Τύραννοι της Πελοποννήσου: το παράδειγμα των Κυψελιδών.

10η εβδομάδα: Αθήνα και Σπάρτη  (7^ο αιώνας π. Χ.) - Διακρατικές σχέσεις.

11η εβδομάδα: Αθήνα: από τον Κύλωνα έως και τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα.

12η εβδομάδα: Η τυραννίδα του Πεισιστράτου.

13η εβδομάδα: Η  πτώση των Πεισιστρατιδών - η εισβολή των Σπαρτιατών στην Αττική – η εξωτερική πολιτική της Σπάρτης.

Αρχαϊκή Ελλάδα

M. Austin & P. Vidal-Naquet, Οικονομία και κοινωνία στην Αρχαία Ελλάδα.

Cl. Mossé, Η Αρχαϊκή Ελλάδα.

J. M. Hall, Αρχαία ελληνική ιστορία. H αρχαϊκή περίοδος 1200 - 479 π. Χ.

Α. Snodgrass, Archaic Greece.

H. van Effenterre, La cité grecque.

R. Lonis, La cité dans le monde grec.

L. H. Jeffery, Archaic Greece: the city-states, c. 700-500 B.C.

M. I. Finley, The Bronze and Archaic Ages.

G. R. Stanton, Athenian Politics, c 800-500 B.C. A Sourcebook.

M. Dillon & L. Garland, Ancient Greece: social and historical documents from archaic times to the death of Socrates.

L. G. Mitchell & P. J. Rhodes (eds.), The Development of the Polis in Archaic Greece.

M. H. Hansen, Polis: An Introduction to the Ancient Greek City.

H. A Shapiro (ed.), The Cambridge companion to archaic Greece. K. A. Raaflaub & H. van Wees (eds.), A Companion to Archaic Greece.

Κλασική Ελλάδα

Bury & Russell Meiggs, Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας.

Cl. Mossé - Α. Schnapp - Gourbeillon, Επίτομη Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας (2.000-31 π. Χ.).

Cl. Mossé, Οι Θεσμοί στην κλασσική Ελλάδα.

Cartledge, P. (2009). Ancient Greece: A History in Eleven Cities.

Finley, Οικονομία και κοινωνία στην Αρχαία Ελλάδα.

Δ. Ι. Κυρτάτας & Σ. Ι. Ράγκος, Η ελληνική αρχαιότητα: πόλεμος - πολιτική – πολιτισμός.

de Romilly, Ο Θουκυδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός.

Osborne, R. (1996). Greece in the Making 1200–479 BC.

Hornblower, Ο Ελληνικός κόσμος 479-323 π. Χ.

Schuller, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας.

Το μάθημα έχει τη μορφή διάλεξης, η δομή της οποίας βασίζεται συγχρόνως στο διάλογο με τους φοιτητές/-τριες, στις απορίες και τα σχόλιά τους.

Εξετάζονται ιστορικές πηγές οι οποίες αφορούν τους θεσμούς, την πολιτική οργάνωση, τις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις στις ελληνικές πόλεις από το 750 π.Χ. έωσ το 323  π.Χ.

Powerpoint παρουσιάσεις

Χρήση ψηφιακών πηγών 

Επικοινωνία με email 

Γραπτή εξέταση