Άρθρο με συνέντευξη του Καθ. Γρηγόρη Ψαλλίδα για το νέο ΠΜΣ «Στρατιωτική Ιστορία - Ιστορία Πολέμου», που θα πραγματοποιηθεί από το Τμήμα Ιστορίας σε συνεργασία με το Τμήμα Στρατιωτικών Επιστημών της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, δημοσίευσε η εφημερίδα «Καθημερινή» στις 29.6.25.
Αντιγράφουμε από το δημοσίευμα:
Ένα πρωτότυπο νέο μεταπτυχιακό του εκπαιδευτικού ιδρύματος σε συνεργασία με τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων έχει ως αντικείμενο τη συστηματική μελέτη του φαινομένου «πόλεμος»
Μετά την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας από τους Γερμανούς τον Απρίλιο του 1941, ο επόμενος στόχος τους ήταν η Κρήτη, η οποία για όποιον την κατείχε αποτελούσε σημαντική αεροναυτική βάση στην ανατολική Μεσόγειο.
Την άμυνα της Κρήτης είχαν αναλάβει οι Βρετανοί, με περίπου 30.000 άνδρες, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν μονάδες Αυστραλών και Νεοζηλανδών, συνεπικουρούμενοι από περίπου 10.000 Eλληνες, κυρίως νεοσύλλεκτους, ελλιπώς οπλισμένους και με λίγα πυρομαχικά.
Στην Κρήτη είχαν μεταβεί με πρωτοβουλία τους και περίπου 300 σπουδαστές της Σχολής Ευελπίδων.
Οι Βρετανοί δεν διέθεταν στην Κρήτη αεροσκάφη, το πυροβολικό ήταν ανεπαρκές και αντιμετώπιζαν τεράστιες δυσκολίες στις επικοινωνίες.
Η μάχη της Κρήτης αποτελεί την πρώτη επιχείρηση στη στρατιωτική ιστορία που έγινε μαζική χρήση αλεξιπτωτιστών.
Ο μόνος τρόπος για τους Γερμανούς να καταλάβουν το νησί ήταν η χρήση του νέου αυτού Σώματος, καθώς στη θάλασσα κυριαρχούσε ο ισχυρός αγγλικός στόλος της Μεσογείου.
Χρησιμοποιήθηκαν περίπου 10.000 αλεξιπτωτιστές και περισσότερα από 500 μεταγωγικά αεροσκάφη και 100 ανεμοπλάνα, καθώς και 12.000 άλλα στρατεύματα που υποστηρίζονταν από σχεδόν 600 βομβαρδιστικά και καταδιωκτικά αεροσκάφη.
Ο σκοπός των Γερμανών ήταν η κατάληψη με ρίψη αλεξιπτωτιστών των τριών αεροδρομίων του νησιού (Μάλεμε, Ρέθυμνο και Ηράκλειο), στη συνέχεια η μεταφορά με αεροσκάφη ενισχύσεων, και τέλος η μεταφορά διά θαλάσσης επιπλέον δυνάμεων και βαρέος οπλισμού.
Η επιχείρηση «Merkur (Ερμής)» ξεκίνησε το πρωί της 20ής Μαΐου 1941 με τη ρίψη αλεξιπτωτιστών σε δύο κύματα. Η γερμανική αεροπορία πέτυχε απόλυτη αεροπορική υπεροχή, βομβαρδίζοντας και πολυβολώντας στόχους στο έδαφος ανενόχλητη.
Η ρίψη των αλεξιπτωτιστών σε Χανιά, Ηράκλειο και Ρέθυμνο δεν σημείωσε επιτυχία και οι επίλεκτες γερμανικές μονάδες υπέστησαν τρομακτικές απώλειες. Μόνο δυτικά του Μάλεμε κατάφεραν να δημιουργήσουν μικρό προγεφύρωμα.
Ο κακός συντονισμός και τα προβλήματα στις επικοινωνίες οδήγησαν τους Βρετανούς σε πρόωρη εγκατάλειψη του αεροδρομίου.
Οι Γερμανοί κατέλαβαν το Μάλεμε την επόμενη ημέρα και ξεκίνησαν να μεταφέρουν ενισχύσεις με τα μεταγωγικά τους αεροσκάφη. Η αντεπίθεση των Βρετανών ήρθε πολύ καθυστερημένα για να ανατρέψει την κατάσταση. Από τις 24 Μαΐου η πρωτοβουλία περιήλθε στους Γερμανούς και τελικά ο όγκος των βρετανικών δυνάμεων κινήθηκε προς τα Σφακιά από όπου εκκενώθηκε στην Αίγυπτο.
Η γερμανική αεροπορική υπεροχή αποδείχθηκε καθοριστική, όχι μόνο απέναντι στις χερσαίες δυνάμεις αλλά και απέναντι στα πλοία του αγγλικού ναυτικού, το οποίο υπέστη σοβαρές απώλειες. Από την άλλη πλευρά, η πύρρειος νίκη των Γερμανών τους οδήγησε στη λανθασμένη απόφαση να μη χρησιμοποιήσουν ξανά αλεξιπτωτιστές. Σοβαρές ήταν οι απώλειές τους σε μεταγωγικά αεροσκάφη, τα οποία έλειψαν όταν απαιτήθηκε η χρήση τους στην επιχείρηση κατά της Σοβιετικής Eνωσης. Αλλά και η Κρήτη και ο πληθυσμός της πλήρωσαν βαρύ τίμημα. Οι γερμανικοί βομβαρδισμοί προκάλεσαν τρομακτικές καταστροφές στα Χανιά και στο Ηράκλειο. Οι Κρητικοί συμμετείχαν στις μάχες εναντίον των Γερμανών, γεγονός που προκάλεσε σκληρά αντίποινα των τελευταίων με εκτελέσεις αμάχων και καταστροφή χωριών.
«Λόγω όλων αυτών των χαρακτηριστικών η μάχη της Κρήτης θεωρείται μία εμβληματική περίπτωση ολοκληρωτικού πολέμου», τονίζει ο καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Γρηγόρης Ψαλλίδας, ο οποίος περιέγραψε και τη μάχη της Κρήτης στην «Κ».
Οι αλλαγές
Πόσο έχει αλλάξει ο τρόπος του πολέμου από τότε; Πόσο οι εικόνες που έρχονται σήμερα από τη σύρραξη της Ρωσίας με την Ουκρανία και τον από αέρος πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν «κρύβουν» στρατηγικές που αναπτύχθηκαν στα πεδία των μαχών στο βάθος της ιστορίας;
Με στόχο τη συστηματική μελέτη και την εξειδικευμένη γνώση του φαινομένου «πόλεμος», όπως αυτό εκδηλώθηκε κυρίως κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες, εγκρίθηκε τον Μάιο από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) σχετικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα, με έναρξη το επόμενο ακαδημαϊκό έτος.
Όπως ανέφερε ο κ. Ψαλλίδας, εισηγητής του προγράμματος, γνωστικό του αντικείμενο θα αποτελέσει η Στρατιωτική Ιστορία και η Ιστορία Πολέμου. «Για αυτό θεωρείται μοναδικό στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα σχετικά διεθνώς», παρατηρεί ο ίδιος.
Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα οργανώνεται από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και προσφέρεται εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως. Απευθύνεται σε στελέχη και των τριών Οπλων των Ενόπλων Δυνάμεων και σε ερευνητές τόσο των ανθρωπιστικών και των θετικών, όσο και των στρατιωτικών επιστημών.
Έτσι γίνονται δεκτοί κάτοχοι πτυχίου όλων των επιστημονικών κατευθύνσεων, φοιτούν με δίδακτρα αλλά και στο ένα τρίτο των σπουδαστών παρέχεται δωρεάν.
Η καινοτομία του προγράμματος συνίσταται στην ολιστική μελέτη και τη διεπιστημονική προσέγγιση του φαινομένου πόλεμος. Ετσι αναδεικνύονται οι σημαντικότερες πλευρές του που δεν είναι μόνο στρατιωτικές αλλά και πολιτικές, οικονομικές, πολιτισμικές, κοινωνικές, δημογραφικές, δικαιικές, διεθνολογικές, γεωστρατηγικές, ανθρωπολογικές κ.ά. Τα μαθήματά του καλύπτουν την ελληνική και τη διεθνή στρατιωτική ιστορία και ιστορία πολέμου, την ανάλυση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, την οικονομία πολέμου και άμυνας, την ιστορία της στρατηγικής σκέψης, την ιστορία του διεθνούς δικαίου και του δικαίου ένοπλων συγκρούσεων, την ιστορία των διεθνών σχέσεων και της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, την πολιτική ιστορία του ελληνικού κράτους κ.ά.
Οι προοπτικές
Οι επαγγελματικές προοπτικές που διαγράφονται για τους αποφοίτους του, είναι η απορρόφησή τους ως στρατιωτικών ή πολιτικών στελεχών στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας, ως διδασκόντων και ερευνητών στον ακαδημαϊκό χώρο και ως ειδικών συμβούλων στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, οι απόφοιτοί του θα μπορούν με επάρκεια να στελεχώσουν, μεταξύ άλλων, τις υπηρεσίες μελέτης της ιστορίας των τριών Όπλων, την αρχειακή οργάνωση στρατιωτικών μονάδων, κέντρα στρατηγικών μελετών κ.λπ.
Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο ΠΜΣ «Στρατιωτική Ιστορία - Ιστορία Πολέμου» προγραμματίζεται να εκδοθεί σύντομα.
Εκθέσεις Πεπραγμένων των υποψηφίων διδακτόρων του Τμήματος Ιστορίας, ακαδημαϊκού έτους 2023- 2024
