Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η διαδικτυακή εσπερίδα υπό τον τίτλο «Social media και Ιστορία»

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 19/6/2025 διαδικτυακή εσπερίδα υπό τον τίτλο «Social media και Ιστορία». Η εκδήλωση αυτή αποτέλεσε την πρώτη δράση του Τμήματος μετά την επίσημη μετονομασία του σε Τμήμα Ιστορίας και Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών, σηματοδοτώντας τη νέα φυσιογνωμία.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν ερευνητές/τριες και καθηγητές/τριες, δημιουργοί ψηφιακού περιεχομένου και οι ίδιοι, παρουσιάζοντας τα projects τους και σχολιάζοντας τις εμπειρίες τους στην προσπάθεια επικοινωνίας της ιστορικής επιστήμης στα ελληνόφωνα κοινωνικά δίκτυα. Την ταυτόχρονη μετάδοση μέσω zoom και  youtube παρακολούθησαν συνολικά πάνω από 1000 άτομα. Το βίντεο της εκδήλωσης βρίσκεται διαθέσιμο στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=KyRTxJuQMYU

Χαιρετισμούς απεύθυναν ο Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων, Φοιτητικής Μέριμνας, Διεθνών Σχέσεων και Εξωστρέφειας καθηγητής Κωνσταντίνος Αγγελάκος, η Κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φωτεινή Βάκη και ο Πρόεδρος  του Τμήματος Ιστορίας και Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών, καθηγητής Κωνσταντίνος Σμπόνιας. Οι προαναφερθέντες στάθηκαν ιδιαίτερα στη μετονομασία του Τμήματος και τη σημασία των ψηφιακών μέσων στην ιστορία και ευρύτερα στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Πριν την έναρξη των ανακοινώσεων παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό και σύντομο video teaser, το οποίο αποτυπώνει με χιουμοριστικό τρόπο τη νέα πολύπλευρη ματιά του Τμήματος στις ανθρωπιστικές επιστήμες.

Την πρώτη συνεδρία συντόνισε η Άννα Αποστολίδου, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος. Πρώτος ομιλητής ήταν ο Δρ Κλασικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Θεόδωρος Παπακώστας, ο οποίος δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην επικοινωνία της επιστήμης μέσω βιβλίων, ντοκιμαντέρ και podcasts καθώς και όλων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μέσω του project Archaeostoryteller. Ο κ. Παπακώστας μίλησε για τη δραστηριότητά του αυτή, τονίζοντας το μεγάλο μέγεθος του κοινού που ενδιαφέρεται για την ιστορία και την αρχαιολογία στα κοινωνικά δίκτυα. Παράλληλα, επισήμανε το εύρος των ψευδοεπιστημονικών λογαριασμών στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και την υποστήριξη που έχει δεχθεί από άλλους επιστήμονες.

Εν συνεχεία, ο Μιχάλης Σιάλαρος, Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών στην Αρχαιότητα στο Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ μαζί με την Αναστασία Δοξανάκη, Δρ  Μουσειολογίας και ΕΔΙΠ στο ίδιο Τμήμα παρουσίασαν το ancient science portal, ένα ψηφιακό ακαδημαϊκό πείραμα σχετικό με τη επικοινωνία της αρχαίας επιστήμης. Συγκεκριμένα, ο κ. Σιάλαρος αναφέρθηκε στους λόγους έναρξης αυτής της ψηφιακής προσπάθειας και εστίασε κυρίως στη δίγλωσση ιστοσελίδα του ancient science portal και το πλούσιο υλικό που περιλαμβάνει (ψηφιοποιημένα χειρόγραφα, κριτικές εκδόσεις και μεταφράσεις τους, επιστημονικές μελέτες κ.ά). Η κα Δοξανάκη επικεντρώθηκε στην παρουσία του project στο Instagram με στόχο τη δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου που μπορεί να φτάσει στη νέα γενιά μέσω κυρίως των εκπαιδευτικών. Όπως εξήγησε το περιεχόμενο του λογαριασμού αποσκοπεί στην εισαγωγή του κοινού σε έννοιες, πρόσωπα και αντικείμενα, εξοικειώνοντάς το με τον κόσμο της αρχαίας επιστήμης με τρόπο αισθητικά ευχάριστο και διασκεδαστικό. Μάλιστα, τα στατιστικά στοιχεία τα οποία παρουσίασε επιβεβαίωσαν τη δυναμική των κοινωνικών δικτύων ως εργαλείων επιστημονικής επικοινωνίας.

Τρίτος κατά σειρά ομιλητής ήταν ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, υπ. Διδάκτορας κλασικής αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ και δημιουργός του διαδικτυακού project «The Mythologist», το οποίο στοχεύει στην επικοινωνία της μυθολογίας και της αρχαιότητας. Ο κ. Λουκόπουλος μίλησε για το project και στάθηκε κυρίως σε μύθους και αλήθειες σχετικά με την επικοινωνία της αρχαιογνωσίας και της μυθολογίας στα κοινωνικά δίκτυα. Επισήμανε την πρόκληση της συνεχούς παραγωγής ποιοτικού περιεχομένου για τους επιστήμονες - δημιουργούς περιεχομένου τονίζοντας ιδιαίτερα το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού για την αρχαιότητα.

Για την προώθηση των βυζαντινών σπουδών μέσα από τα social media και την ψηφιακή πλατφόρμα «Βυζάντιο explained»  μίλησαν οι δημιουργοί της Γαβριήλ–Ιωάννης Μπουτζιόπουλος, υπ. διδάκτορας Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Birmingham και  Παναγιώτης Μέρμηγκας, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης με τίτλο «Τοπική Ιστορία-Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις». Συγκεκριμένα, ο κ. Μπουτζιόπουλος αναφέρθηκε αρχικά στους λόγους δημιουργίας της ψηφιακής πλατφόρμας  «Βυζάντιο explained», ενώ στάθηκε  στα podcasts και το άλλο υλικό που προωθείται στα κοινωνικά δίκτυα. Στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία της αλληλεπίδρασης με άλλους επιστήμονες και φορείς. Στη συνέχεια, ο κ. Μέρμηγκας μίλησε για τις δυσκολίες που έχουν αντιμετωπίσει, τα σχόλια που έχουν κατά καιρούς δεχθεί, αλλά και τους μελλοντικούς τους στόχους.

Το πρώτο μέρος ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση του @diavase_ligi_istoria, ενός εγχειρήματος οικοδόμησης ψηφιακής μικροκοινότητας για την διάχυση του ιστοριογραφικού έργου στην Ελλάδα. Για αυτό μίλησαν ο Μεταδιδακτορικός Ερευνητής και Διδάσκοντας του Τμήματος Ιστορίας και Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών Ευστάθιος Πουλιάσης, η μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Τμήματος Γεωργία Λαζαρίδου και ο Νίκος Μπαϊρακτάρης, ιστορικός και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου του ίδιου Τμήματος. Ο κ. Πουλιάσης αναφέρθηκε στις σχετικές με τα βιβλία και την ανάγνωση ψηφιακές μικροκοινότητες και εξήγησε τους λόγους δημιουργίας της σελίδας. Η κα Λαζαρίδου με τον κ. Μπαϊρακτάρη παρουσίασαν ορισμένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα της διαδικτυακής έρευνας που πραγματοποίησαν  ανάμεσα σε ακολούθους του λογαριασμού, επισημαίνοντας το ενδιαφέρον ενός ευρύτερου κοινού για το ιστορικό βιβλίο.

Τον συντονισμό της δεύτερης συνεδρίας ανέλαβε ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος, Γαβριήλ Ευαγγέλου. Πρώτος μίλησε ο Σταύρος Παναγιωτίδης, Δρ Ιστορίας και Διδάσκοντας του Τμ. Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο κ. Παναγιωτίδης αναφέρθηκε στις αντιπαραθέσεις που προκύπτουν στα κοινωνικά δίκτυα και ιδιαίτερα στην πλατφόρμα Tik-Tok γύρω από ιστορικά ζητήματα. Όπως επισήμανε, τα περισσότερα σχόλια που έχει δεχθεί σχετίζονται με μύθους σχετικούς με την εθνική ταυτότητα και επεξήγησε τα αίτια και τα μοτίβα των αντιδράσεων του κοινού.

Αμέσως μετά ο τελειόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Φώτης Φλώρος, παρουσίασε το project επιστήμης κοινού The_Dandy. Αρχικά, ο κ. Φλώρος αναφέρθηκε στους λόγους δημιουργίας του λογαριασμού και τα μέσα που αξιοποιεί με στόχο την εξοικείωση του κοινού με την Ιστορία της Τέχνης. Αναφέρθηκε σε στατιστικά στοιχεία του λογαριασμού αναδεικνύοντας, όπως υπογράμμισε, ότι η Τέχνη μας αφορά όλους.

Η Κωνσταντίνα Μαρκόγλου, αρχαιολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διαχείριση Μνημείων παρουσίασε στη συνέχεια τη σελίδα HERITAGEnt που σχετίζεται με τη δημόσια ψηφιακή ιστορία της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στο Instagram. Η κα Μαρκόγλου αναφέρθηκε στον διεπιστημονικό χαρακτήρα της σελίδας, αλλά και τον υβριδικό τρόπο επαφής με τον φυσικό και τον ψηφιακό δημόσιο χώρο. Σχολίασε τον τρόπο παρουσίασης του υλικού της στα social media και στάθηκε σε ορισμένα στατιστικά στοιχεία της πλατφόρμας Instagram. Αναφέρθηκε ακόμα στις φυσικές δράσεις που πραγματοποιεί δωρεάν, οι οποίες δεν αποχωρίζονται απόλυτα τον ψηφιακό χαρακτήρα.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση ενός ερευνητικού προγράμματος του Τμήματος Ιστορίας και Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών και του Παιδαγωγικού τμήματος του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης σχετικά με τις Ψηφιακές αφηγήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Την εισήγηση πραγματοποίησε ο Δρ του Τμ Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και μέλος ΣΕΠ  του ΕΑΠ, Ηλίας Στουραΐτης. Ο κ. Στουραΐτης παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές στην Ελλάδα και την Ελβετία αντιλαμβάνονται τις ιστορικές αφηγήσεις στα κοινωνικά δίκτυα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το κοινό απηύθυνε πλήθος ερωτήσεων προς τους ομιλητές, τις οποίες οι τελευταίοι απάντησαν προφορικά ή γραπτά. Στα βασικά συμπεράσματα της εκδήλωσης συγκαταλέγονται το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού για την ιστορία και την αρχαιολογία στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς και η ανάγκη επικοινωνίας της γνώσης με σοβαρό και επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το τεράστιο πλήθος ψευδοιστορικών πληροφορίων που αναπαράγονται στα κοινωνικά δίκτυα.

Οργανωτική επιτροπή: Άννα Αποστολίδου, Ευστάθιος Πουλιάσης και Γεωργία Λαζαρίδου.

Βίντεο εκδήλωσης: https://www.youtube.com/watch?v=KyRTxJuQMYU