Η παρούσα ψηφιακή έκθεση αποτελεί καρπό του ερευνητικού προγράμματος  «“Ανάμεσα σε πατρίδα και ξενιτειά” Η ιστορία των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στη Λειψία και τη Σαξωνία (1949/50-1989)» το οποίο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της συνεργασίας του Διατμηματικού ΠΜΣ «Ιστορική Έρευνα, Διδακτική και Νέες Τεχνολογίες» του Ιονίου Πανεπιστημίου με το GRIECHENHAUS E. V. στη Λειψία.

Σκοπός της ψηφιακής έκθεσης είναι η ανάδειξη των εμπειριών των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων, οι οποίοι ως παιδία βρέθηκαν στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, καθώς και των απογόνων τους. Το ζήτημα της απομάκρυνσης των παιδιών από τις οικογένειες και τις εστίες τους κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου αναδείχθηκε σε μείζον πεδίο αντιπαράθεσης των δυο πλευρών. Αντίστοιχες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων έχουν πραγματοποιηθεί και σε άλλες χώρες, πουθενά όμως δε φαίνεται να προκάλεσαν τόσο σφοδρή αντιπαράθεση όσο στην Ελλάδα. Η επικράτηση της εθνικής κυβέρνησης στον εμφύλιο πόλεμο και η αποκλειστική διαχείριση της μνήμης από τους νικητές συνέβαλλαν τόσο στη σταδιακή εγκατάλειψη των προσπαθειών επιστροφής των παιδιών που είχαν μεταφερθεί στις Λαϊκές Δημοκρατίες, όσο και ευρύτερα στη λήθη του συγκεκριμένου ζητήματος για δεκαετίες.

 Βασική πηγή αποτελούν οι προφορικές μαρτυρίες των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων της Λειψίας και της Σαξωνίας. Για τον λόγο αυτό πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις και στις δυο χώρες τα έτη 2023-2024. Οι πληροφορητές είχαν τη δυνατότητα να μιλήσουν -πολλοί από αυτούς για πρώτη φορά- για τον εαυτό τους και τις εμπειρίες τους μετά τη φυγή τους από την Ελλάδα. Οι μαρτυρίες που συλλέχθηκαν συγκροτούν ένα νέο σημαντικό αρχειακό σώμα για τη μελέτη τόσο του ζητήματος των παιδιών του εμφυλίου πολέμου, όσο και ευρύτερα της ελληνικής παρουσίας στη Γερμανία.

Με την αξιοποίηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων οι μαρτυρίες από κοινού με άλλα αρχειακά τεκμήρια συγκροτούν το βασικό υλικό της ψηφιακής έκθεσης, το οποίο πλαισιώνεται από συνοδευτικά κείμενα. Η ψηφιακή έκθεση διαρθρώνεται σε τέσσερείς ενότητες, καλύπτοντας τη χρονική περίοδο από τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο έως τις μέρες μας.

Συμπληρωματικά με την έκθεση, το ομότιτλο ντοκιμαντέρ «Zwischen Heimat und Fremde (Ανάμεσα σε πατρίδα και Ξενιτιά)», των Sussane Grutz και Κώστα Κηπουρού φωτίζει μέσα από τις μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών τη ζωή των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων που βρέθηκαν στη Λειψία και τη Σαξωνία.

Επιπλέον, δυο ελληνόγλωσσα διδακτικά σενάρια, τα οποία είναι διαθέσιμα μέσω της ιστοσελίδας της ψηφιακής έκθεσης παρέχουν τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να αξιοποιήσουν στη διδακτική πράξη την ίδια την έκθεση, το ντοκιμαντέρ και τις προφορικές μαρτυρίες.

Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε σε όλους τους πληροφορητές που κατέθεσαν τις μαρτυρίες τους, στην κ. Κάρλα Μανωλοπούλου για την εξαιρετική διαχείριση του Προγράμματος και στην ομάδα τεχνολογικής υποστήριξης της ψηφιακής έκθεσης εκ μέρους του Ιονίου Πανεπιστημίου υπό την εποπτεία του καθηγητή κ. Ανδρέα Γιαννακουλόπουλου.