Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής Ι του Πανεπιστημίου της
Ζυρίχης στην Κοινωνική Ανθρωπολογία (1994) σπούδασε στη Ζυρίχη Κοινωνική
Ανθρωπολογία, Οικονομία και Κοινωνιολογία. (1991). Διδάσκει Διαπολιτισμική
Επικοινωνία και Μεθόδους Έρευνας στο τμήμα Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών στη Διοίκηση
και το Εμπόριο του ΤΕΙ Ηπείρου (407/80). Έκανε διετή επιτόπια έρευνα με
συμμετοχική παρατήρηση στους Buhid του Μιντόρο στο αρχιπέλαγος των Φιλιππίνων
(1989, 1993). Συμμετείχε ως επιστημονική συνεργάτις στα ερευνητικά προγράμματα
του τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης «Πολιτισμική κληρονομιά και δυνατότητες
ανάπτυξης» και «Σχέσεις φύλων στους
Buhid, μιας ορεινής κοινωνίας των Φιλιππίνων» που χρηματοδοτήθηκαν από το Schweizer Nationalfonds και το
ίδρυμα Janggen-Pöhn. Διετέλεσε
επίσης επίκουρος ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο των Φιλιππίνων στη Μανίλα (1993). Έχει
διευθύνει τα κεντρικά του ελβετικού ταξιδιωτικού γραφείου SSR σε πολλές πόλεις
στον κόσμο και έχει πάρει μέρος σε αναγνωριστικές αποστολές του ίδιου γραφείου.
Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν Σχέσεις Φύλλων, Συγγένεια, Οικονομική
και Πολιτική Ανθρωπολογία, Διαπολιτισμική Επικοινωνία και Μεθόδους Κοινωνικών
Ερευνων. Για τους Buhid έχει εκδώσει δύο μονογραφίες και έχει δημοσιεύσει σειρά
άρθρων σε ελληνόφωνα και γερμανόφωνα περιοδικά.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ
§
ΜΙΚΡΟΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Στο σεμινάριο θα συζητηθούν οι διαφορετικές μορφές γάμου
και οικογένειας όπως η πυρηνική οικογένεια, η οικογένεια κορμός και η οικιακή
ομάδα και θα γίνει αναφορά στην οικονομική της σημασία και στην σημασία της για
την ανατροφή των παιδιών, την πολιτισμική τους ενσωμάτωση και την νομική τους
θέση.
·
Gough, Kathleen. 1971. «The Origin
of the Family». Journal of Marriage and the Family 33.
·
Yanagisako, Sylvia, Junko. 1979.
«Family and Household: The Analysis of Domestic Groups». Ann. Rev. Anthropol. 8:161-205.
·
Collier J., Rosaldo, M. and S.
Yanagisako. 1982.«Is There a Family? New Anthropological Views». In Thorne B
and M. Yalom (ed) Rethinking the Family. New York: Longman
·
Leach, Edmund. 1961. Rethinking
Anthropology. London:Athlone Press.
§
ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ
ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ
Οι πληθυσμιακές συνέπειες της μετανάστευσης στους Buhid των Φιλιππίνων.
·
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑΣ
Καθορίζεται η συγγένεια από τη βιολογική εγγύτητα ή
πρόκειται για αυθαίρετη πολιτισμική ταξινόμηση;
Γύρω από αυτό το ερώτημα θα
επικεντρωθεί η συζήτηση στο σεμινάριο και θα περιλαμβάνει θέματα όπως την πολιτισμική
κατηγοριοποίηση των συγγενών, καθήκοντα
και δικαιώματα ανάλογα με την σχέση συγγένειας, συγγενική ομάδα και πολιτική
εξουσία και την αρχή Amity μεταξύ των συγγενών.
·
Schneider, David. 1972. What is
Kinship All About?
·
Hofmann, Nicole. 1996. Die Machtfreie
Gesellschaft. Hamburg. Lit.Verlag.
·
Χόφμανν,
Νίκολ. 2001. «Σύγκρουση και τελετουργία. Η κοσμολογία της επιθετικότητας στους
Μπουχίντ του Αρχιπελάγους των Φιλιππίνων». Εθνολογία 8:221-248.
Sahlins, Marshall [1976]. Χρήση και Κατάχρηση της
Βιολογίας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
§
ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ
Πότε θεωρείται κάποιος άρρωστος; Πού σταματά η ομαλότητα
και αρχίζει η διαταραχή; Σε κάθε κοινωνία συναντάμε διαφορετικούς ορισμούς για
την σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου. Ανάλογα ποικίλουν οι διαγνώσεις και
οι ερμηνείες της ασθένειας όπως και οι μέθοδοι αντιμετώπισης. Ο θάνατος, στενά
συνδεδεμένος με την ασθένεια, υπόκειται επίσης σε πολιτισμικές ερμηνείες ως
προς τα αίτιά του και την κατάσταση στην οποία οδηγεί τόσο τους ίδιούς τους
νεκρούς όσο και τους επιζώντες.
·
Χόφμανν,
Νίκολ. 2001. «Σύγκρουση και τελετουργία. Η κοσμολογία της επιθετικότητας στους
Μπουχίτ του Αρχιπελάγους των Φιλιππίνων». Εθνολογία 8:221-248.
Pfeider, Beatrix.1993.
«Medizinantropologie» in Schweizer Th, Schweizer M. und W. Kokot. Handbuch der Ethnologie. Dietrich Reimer Verlag: Berlin.
§
ΤΟΠΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
Απειλείται η ύπαρξη της ομάδας από την επιδίωξη προσωπικής
αυτονομίας των μελών της; Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες ακροβατούν μεταξύ
συλλογικότητας και ατομικισμού έχοντας ωστόσο διαφορετικό βαθμό ανοχής για το
τι θεωρείται συμπεριφορά «καλού πολίτου». Θα ασχοληθούμε με τον παραπάνω
προβληματισμό προσεγγίζοντας την οικονομική, πολιτική και κοινωνική σημασία της
τοπικής ομάδας και θα συζητήσουμε τους
μηχανισμούς που επιδρούν στη συνοχή της όπως η κινητικότητα, η σταθερότητα και
ο τρόπος καθορισμού των μελών που ανήκουν σε μια τοπική ομάδα.
·
Χόφμανν
Νίκολ, 2003. «Αυτονομία και Αλληλεγγύη. Η Υπέρβαση της ανεξαρτησίας σε μια
κοινωνία ισονομίας». Εθνολογία 10:25-48.
·
Woodburn,
1982. «Egalitarian Society». Man 17:431-57.
·
Leacock, Eleanor, 1985.
«Individuals and Society in Anthropological Theory». Dialectical Anthropology 10:69-91
·
Kuper, Adam, 1994. The Chosen
Primate. Cambridge:
Harvard Univ. Press.
§
CARRYING CAPACITY ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Στο σεμινάριο θα γίνει εισαγωγή στην έννοια του Carrying
Capacity δηλαδή στον μέγιστο πληθυσμό που μπορεί να συντηρεί μια περιοχή χωρίς
να θέσει σε κίνδυνο την οικολογική της ισορροπία, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες
τεχνολογικές συνθήκες. Θα συζητηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την πυκνότητα
και κινητικότητα του πληθυσμού (ασθένειες, επιδημίες, πόλεμος, μετανάστευση)
και θα μας απασχολήσουν οι ερμηνείες κατάρρευσης των οικοσυστημάτων στις
γεωργικές οικονομίες μετακινούμενης καλλιέργειας (shifting cultivation).
·
Helbling 1993. «Demographie, Landnutzung und
Übernutzung natürlicher Resourcen bei den Alangan Mangyan». In
Helbling J. (ed) Die Mangyan auf Mindoro. Argonaut Verlag:Zürich.
·
Erni,
Christian. 1993. «Variation und Wandel in der Subsistenzstrategie». In Helbling
J. (ed) Die Mangyan auf Mindoro. Argonaut Verlag:Zürich.
·
Harrison
R. 1976. «Hamlet organization and its relationship to productivity in the
swiddens-rice communities of Ranau». In Appel ed. The Societies of Borneo.
·
Löffler
L. 1960. «Bodenbedarf und Ertragsfaktor im Brandrodungsbau». Tribus,
9:39-43.
·
Löffler
L. 1963. «Carrying capacity, Schwendbauprobleme in Südostasien». In: Actes
du Vie Congrès International des Sciences Anthropologiques et
Ethnologiques. Paris 2,1:179-182.
§
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Η μονογραμμική καταγωγή παραπέμπει στην μεταβίβαση της
ιδιότητας του μέλους μιας ομάδας και συγκεκριμένων δικαιωμάτων αποκλειστικά σε
μια και μόνο γραμμή. Μιλάμε για πατρογραμμική καταγωγή όταν το παιδί ανήκει
στην κοινωνική ομάδα του πατέρα, μητρογραμμική όταν ανήκει στην ομάδα της
μητέρας. Αυτή η μορφή κοινωνικής οργάνωσης θέτει διαφορές ερωτήσεις που θα
συζητηθούν στο σεμινάριο: Είναι ο δεσμός μεταξύ αδελφού και αδελφής ισχυρότερο
από το δεσμό μεταξύ συζύγων; Συμπεριλαμβάνονται όλα τα παιδιά στην κληρονομιά ή
μόνο αυτά που συνεχίζουν την γραμμή καταγωγής; Ποια μορφή έχει η μεταβίβαση
δικαιωμάτων και υποχρεώσεων; Ποια μπορεί να είναι η πολιτική σημασία των ομάδων
μονογραμμικής καταγωγής;
·
Keesing, Roger. 1975. Kinship
and Social Structure. Νέα
Υόρκη:Holt
·
Ντυμόν,
Λουί. 1996.[1971] Εισαγωγή σε δυο θεωρίες της κοινωνικής Ανθρωπολογίας.
Αθήνα: Καστανιώτη.
§
ΑΜΦΙΠΛΕΥΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑΣ
Στην αμφιπλευρική οργάνωση της συγγένειας προσμετρούνται
στους συγγενείς ταυτόχρονα τόσο αυτοί από την πλευρά του πατέρα όσο και αυτοί
από την πλευρά της μητέρας. Έτσι μόνο αδέλφια ανήκουν στην ίδια ομάδα
συγγένειας, το λεγόμενο kindred. Στο σεμινάριο θα ασχοληθούμε με προβλήματα
ενδογενή του συγκεκριμένου τρόπου οργάνωσης, όπως: Ποιες είναι η κοινωνικές
συνέπειες αυτού του συστήματος συγγένειας που βασίζεται σε μη διακριτές,
εγωκεντρικές ομάδες που αλληλοεπικαλλύπτονται; Πώς διαμορφώνουν τις σχέσεις
τους με τους συγγενείς εξ αγχιστείας; Ποια είναι η διαμονή ενός ζευγαριού μετά
το γάμο; Πώς λύνεται το πρόβλημα της καταγωγής, διανομής, διαδοχή και
κληρονομιάς;
·
King, Victor. 1976. «Conceptual
and analytical problems in the study of the kindred». In Appell G.N. (ed) The
Societies of Borneo.
·
Dentan, Robert. 1979. The Semai.
Florida: Holt, Rinehart and Winston
·
Hofmann, Nicole. 1996. Die Machtfreie
Gesellschaft. Hamburg,
Lit Verlag
§
ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΓΑΜΙΑΣ
Είναι ο γάμος μία ένωση μεταξύ ενός άνδρα και μίας
γυναίκας που τυχαία ερωτεύτηκε ο ένας τον άλλο; Ή αντιπροσωπεύει ο γάμος δύο
ανθρώπων μία σταθερή σχέση μεταξύ ομάδων συγγενών που καταλήγει στη θεμελίωση
πολιτικών και οικονομικών συμμαχιών; Σε αυτό το σεμινάριο θα δούμε τις διάφορες
μορφές επιγαμίας και την πολιτισμική τους σημασία. Θα συζητηθούν συγχρόνως
σχετικά θέματα όπως ενδογαμία, εξωγαμία, προίκα, μεταγαμήλια εγκατάσταση, γάμος
πλαγίων εξαδέλφων, πολυανδρία κλπ.
·
Lévi-Strauss, Claude. 1949. Les
structures élémentaires de la parenté. Παρίσι
·
Lévi-Strauss, Claude. 1953.
«Social Structure» στο
A.L. Kroeber (), Anthropology today. Σικάγο, σ. 524-553
Ντυμον, Λουι. 1996.[1971] Εισαγωγή σε δυο θεωρίες της
κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Αθήνα: Καστανιώτη.
§
ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΜΦΥΛΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Όπως ακριβώς η οργάνωση της συγγένειας δεν βασίζεται στην
βιολογική εγγύτητα έτσι και οι έμφυλες σχέσεις διαμορφώνονται κυρίως
πολιτισμικά. Πολλοί παράγοντες όπως ο τόπος εγκατάστασης του ζευγαριού μετά το
γάμο ή η συμμετοχή του ατόμου σε μία συγγενική ομάδα επηρεάζουν αποφασιστικά
τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Στο σεμινάριο θα συζητηθούν οι παρακάτω
παράγοντες: Αλληλεγγύη και υποστήριξη που απολαμβάνει ο άνδρας σε σχέση με τη
γυναίκα έκαστος από την ομάδα καταγωγής του. Η δυνατότητα καθημερινής επαφής με
την ομάδα καταγωγής μετά το γάμο. Η θεώρηση του γάμου ως μέσου πολιτικών
σχέσεων και η δυνατότητα διαζυγίου.
·
Collier Fishburne Jane. 1987. Toward
a Unified Analysis of Gender and Kinship. Standford: Univ. Press
Hofmann, Nicole.1996. Die
Machtfreie Gesellschaft. Hamburg: Lit Verlag