ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

·          ΤΑ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΑ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ»: ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ

Συνοπτική εξέταση των δημογραφικών στοιχείων, όπως αυτά καταγράφονται στους συγγραφείς της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, στις επιγραφές, τους παπύρους, ή αποτυπώνονται στα αρχαιολογικά κατάλοιπα. Προβλήματα στη μελέτη της αρχαίας δημογραφίας: Ο καθορισμός του επιπέδου και οι δομές του πληθυσμού. Η αξιοπιστία των αριθμητικών δεδομένων. β) Στοιχεία κοινωνικής δημογραφίας: Προβλήματα ανασύστασης του πληθυσμού ανά ηλικία και φύλο (με βάση τα δεδομένα των επιγραφών, στην πλειονότητα επιτυμβίων). Χρήση νεώτερων τεχνικών. Παλαιοπαθολογία,παλαιοδημογραφία.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

·          Κ. J. BELOCH, Die Bevolkerung der Griechisch-romishen Welt, Λειψία 1886.

·          P. GOMME, The Population of Athens in the Fifth and Fourth Cent., Οξφόρδη 1933.

·          M. H. HANSEN, Demography and Democracy. The Νumber of Athenian Citizens in the Fourth Century BC., Κοπεγχάγη 1985.

·          Κ. HOPKINS, «Graveyards for Historians », στο:  F. Hinard (εκδ.), La mort, les morts et l’au-dela dans le monde romain, Caen 1987, 113-126.

·          P. MORIZOT, « L’age au marriage de jeunes Romaines a Rome et en Afrique », CRAI 1989, 656-669.

·          T. G. PARKIN, Demography and Roman Society, Βαλτιμόρη 1992.

·          P. SALMON, Population et depopulation dans l’Empire romain, Collection Latomus 137. Βρυξέλλες 1974.

·          W. SCHNEIDEL (έκδ.), Debating Roman Demography, Mnemosyne Suppl. 211, Leiden-Boston-Koln 2001.

·          W. SUDER, A Study of the Age and Sex Structure of the Population in the Western Provinces of the Roman Empire, Wroclaw 1990.

o         H ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η καταμέτρηση ατόμων και περιουσιών αποτελεί βεβαιωμένη πρακτική μόνον κατά την αυτοκρατορική εποχή. Ωστόσο, το ενδιαφέρον της απογραφής ήταν πρωτίστως στρατιωτικό και φορολογικό και δευτερευόντως δημογραφικό. Μέσα δηλαδή από τη διαδικασία της απογραφής εξυπηρετούνταν οι βασικοί στόχοι της ρωμαϊκής διοίκησης, δηλαδή η τήρηση του νόμου και της τάξης (εκτίμηση διαθέσιμων στρατιωτικών δυνάμεων) και η συλλογή των φόρων (υπολογισμός τους). Με βάση συγκεκριμένα παραδείγματα από τη Ρώμη και την Αίγυπτο περιγράφεται ο τρόπος διεξαγωγής της σχετικής διαδικασίας της απογραφής και οι οικονομικές, αλλά και κοινωνικές του προεκτάσεις.

Ενδεικτικήβιβλιογραφία

R. S. BAGNAL & BR. W. FRIER, The Demography of Roman Egypt, Cambridge Studies in Population. Economy and Society in Past Time 23, Καίμπριτζ 1994.

P. M. FRASER, Ptolemaic Alexandria I-III, Οξφόρδη 1972.

Ν. LEWIS, Life in Egypt under Roman Rule, Οξφόρδη 1983.

T. G. PARKIN, Demography and Roman Society, Βαλτιμόρη 1992.

P. SALMON, Population et depopulation dans l’Empire romain, Collection Latomus 137. Βρυξέλλες 1974.

W. SCHNEIDEL (έκδ.), Debating Roman Demography, Mnemosyne Suppl. 211, Leiden-Boston-Koln 2001.

S. L. WALLACE, Taxation in Egypt from Augustus to Diocletian, Πρίνστον/Λονδίνο 1937.

·          ΡΩΜΗ-ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ: ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Η έννοια της μεγαλούπολης στον αρχαίο κόσμο: δημιουργία, δομή, γεωγραφική κατανομή των πόλεων στη λεκάνη της Μεσογείου. Παραδείγματα από τη ρωμαϊκή εποχή: Ρώμη-Αλεξάνδρεια ως μεγαλουπόλεις της ρωμαϊκής «οικουμένης». Αποτίμηση των αριθμητικών στοιχείων, όπως καταγράφονται στις πηγές: η πληρότητα των δεδομένων, τα προβλήματα και οι δυνατότητες αξιοποίησής τους. Η εθνολογική και κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού (στρώματα-μετακινήσεις πληθυσμών-κοινωνική κινητικότητα) – στατιστικά στοιχεία.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

·          R. S. BAGNAL & BR. W. FRIER, The Demography of Roman Egypt, Cambridge Studies in Population. Economy and Society in Past Time 23, Καίμπριτζ 1994.

·          P. M. FRASER, Ptolemaic Alexandria I-III, Οξφόρδη 1972.

·          CL. NICOLET-R. ILBERT-J.-C. DEPAULE (επιμ.), Megapoles mediterraneennes: geographie urbaine retrospective: Actes du colloque organize par l’Ecole Francaise de Rome et la Maison mediterraneenne des sciences de l’homme (Rome, 8-11 mai 1996), Ρώμη-Παρίσι 2000.

·          T. G. PARKIN, Demography and Roman Society, Βαλτιμόρη 1992.

o         ΠΟΛΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑΣ: ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Διάκριση πόλης και χώρας: η ορολογία και η πολιτική σημασία των όρων. Σχέση πόλης-χώρας στο πολιτικό επίδεδο και οι οικονομικές και κοινωνικές της προεκτάσεις. Η μετακίνηση πληθυσμών στα μεγάλα αστικά κέντρα και η αποψίλωση της υπαίθρου: Αίτια-συνέπειες-αριθμητικά στοιχεία.«Αστυφιλία», «κοσμοπολιτισμός».

Ενδεικτικήβιβλιογραφία

ED. FREZOULIS (εκδ.), Societes urbaines, societes rurales dans l’Asie Mineure et la Syrie hellenistiques et romaines, Actes du colloque organise a Strasbourg (novembre 1985) par l’ Institut et le Groupe de Recherche d’histoire romaine et le Centre de Recherche sur le Proche-Orient et de la Grece antique, Στρασβούργο  1987.

PH. LEVEAU, « Territorium Urbis. Le territoire de la cite romaine et ses divisions : Du vocabulaire daux realites administratives », REA 95 (1993) 459-471.

E. LEVY, «Appartition en Grece de l’idee du village », Ktema 11 (1986) 117-127.

D. W. RATHBONE, « Villages, Land and Population in Graeco-Roman Egypt », PCPhS 216  (1990) 103-142.

CHR. SCHULLER, Landliche Siedlungen und Gemeinden im hellenistischen und romischen Kleinasien, Vestigia 50, Μόναχο 1998. 

·          ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η αντίληψη των Ρωμαίων για τα γεωγραφικά όρια του ρωμαϊκού κράτους. Αίτια μετακινήσεων (πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά) στο πλαίσιο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας – πόλοι έλξης. Κοινωνική προέλευση των «μεταναστών». Οι δραστηριότητες και η ενσωμάτωση των «ξένων» στις πόλεις της αυτοκρατορίας: Οι παροικίες των Ρωμαίων στην Ανατολή.  Προσωπικά ταξίδια, περιηγητικό ενδιαφέρον.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

·          Μ. ERRINGTON, «Aspects of Roman Acculturation in the East under the Republic », P. Kneissl-V. Losemann (έκδ.), Alte Geschichte und Wissenschaftsgeschichte. Festschrift fur Karl Christ zum 65. Geburtstag, Darmstadt 1988, 140-157.

·          L. KEPPIE, Colonisation and veteran settlement in Italy 47-14 BC, Λονδίνο 1983.

·          Β. LEVICK, Roman Colonies in Southern Asia Minor, Οξφόρδη 1967.

·          J. HATZFELD, Trafiquants Italiens dans l’Orient Hellenique, Νέα Υόρκη 1975.

·          CHR. MULLER-CL. HASENOHR (έκδ.), Les Italiens dans le monde Grec IIe siecle av. J.-C. – Ier siecle ap. J.-C., Actes de la Table Ronde Paris, Ecole Normale Superieure 14-16 Mai 1988, Αθήνα 2002.

·          F. PAPAZOGLOU, «La population des colonies romaines en Macedoine», ZAnt 40 (1990) 111-124.

·          M. SARTRE, « Les colonies romaines dans le monde Grec », Electrum 5 (2001) 111-152.

·          J. N. WILSON, Emigration from Italy in the Republican Age of Rome, Νέα Υόρκη 1966.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΟΔΗΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

·          J. N. CORVISIER-W. SUDER, Polyanthropia-Oliganthropia. Bibliographie de la demographie historique grecque, Wroclaw 1996.

·          W. SUDER, Census Populi, Bibliographie de la demographie de l’ Antiquite romaine, Βόννη 1988.

·          ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ, Geras. Old Age in the Greco-Roman Antiquity. A classified bibliography, Wroclaw 1991.