Η Ευδοκία Ολυμπίτου είναι επίκουρη καθηγήτρια εθνολογίας στο τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Υπήρξε συνεργάτης του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στο πρόγραμμα «Ιστορική Έρευνα των οικισμών της Ελλάδας (15ος-20ός αι.)» με αντικείμενο την ιστορική γεωγραφία και δημογραφία του ελλαδικού χώρου. Συμμετείχε επίσης στο Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό Προσωπικό του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου ως διδάσκουσα του μαθήματος «Γενική Γεωγραφία, Ανθρωπογεωγραφία, Υλικός Πολιτισμός της Ευρώπης». Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται σε θέματα του υλικού πολιτισμού με έμφαση στις προβιομηχανικές παραγωγικές δραστηριότητες και σε ζητήματα σχετικά την οργάνωση και τις χρήσεις του οικισμένου χώρου και της υπαίθρου στις ιστορικές και σύγχρονες κοινωνίες. ΄Εχει δημοσιεύσει σχετικές μελέτες και άρθρα, όπως: “Η οργάνωση του χώρου στο νησί της Πάτμου (16ος-19ος αιώνας), Αθήνα 2002, διδ. διατριβή,  έκδ. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παραδοσιακή Τεχνολογία και Επαγγέλματα, στο διδακτικό σύγγραμμα «Παραδοσιακή Τέχνη και Τεχνολογία» της θεματικής ενότητας ΕΛΠ41:  «Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος στην Ελλάδα ΙΙ: Οι Νεότεροι χρόνοι», εκδ. ΕΑΠ, 195-301. Άνθρωποι και παραδοσιακά επαγγέλματα σε νησιά του Αιγαίου, εκδ. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Αθήνα 2003 (σε συνεργασία με την Κατερίνα Κορρέ Ζωγράφου), «Ένα οδοιπορικό στη Σαρία της Καρπάθου: Ο χώρος και οι άνθρωποι», Πρακτικά του Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας, Αθήνα 2003, 511-527, «Η συγκρότηση ενός νησιωτικού οικισμού: Η Χώρα της Πάτμου κατά την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης», Ιστορική Έρευνα των οικισμών της Ελλάδας – Μελετήματα και Πρώτα Αποτελέσματα Ερευνών, Τετράδια Εργασίας ΚΝΕ/ΕΙΕ, αρ. 18,  Αθήνα 2003, 133-161. «Τεχνικές και Επαγγέλματα. Μια εθνολογική προσέγγιση», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τ. 1, Αθήνα 2003, 305-316, κ.ά.

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

o         ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ ΤΟΝ 19Ο ΚΑΙ 20Ο ΑΙΩΝΑ

Αντικείμενο του μαθήματος είναι οι διάφορες μορφές εποχικών μετακινήσεων και μόνιμων μεταναστεύσεων που πραγματοποιούνται στον ηπειρωτικό και νησιωτικό χώρο κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Η συνδυασμένη επίδραση γεωγραφικών, οικονομικών, κοινωνικών και ιστορικών συνθηκών καθόρισε σε κάθε περίπτωση και σε διαφορετικό βαθμό τις μορφές και τους τρόπους μετακίνησης των πληθυσμών στο εσωτερικό του ελλαδικού χώρου και στο εξωτερικό. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα θα εξετασθεί το φαινόμενο της μετακίνησης, όταν οι παραγωγικές δραστηριότητες επιβάλλουν την απομάκρυνση της εργατικής δύναμης από τους τόπους καταγωγής και την εγκατάσταση σε άλλους του χερσαίου ή του νησιωτικού χώρου –κυρίως σε αστικά κέντρα- για την εξεύρεση εργασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι περιοδικές μετακινήσεις συνοδεύτηκαν από περιστασιακή ή και μόνιμη μετανάστευση σε τόπους που πρόσφεραν σταθερή και συνεχή απασχόληση. Μας ενδιαφέρουν επίσης οι μεταβολές εκείνες στην παραδοσιακή αγροτική οικονομία και την κοινωνική οργάνωση που οδήγησαν στην εγκατάλειψη της υπαίθρου και την ενίσχυση των αστικών κέντρων, κυρίως της πρωτεύουσας. 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Δημήτρης Ανωγιάτης-Πελέ, Δρόμοι και διακίνηση στον ελλαδικό χώρο κατά τον 18ο αιώνα, Αθήνα 1993.

·          Fernand Braudel, Μεσόγειος. Α/ Ο ρόλος του περίγυρου, μτφ. Κλαίρη Μιτσοτάκη, εκδ. Μορφωτικό ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1991.

·          Άγγελος Ελεφάντης, «Τα βουνά, στα ίχνη μιας τραγικής ζωής», Ο Πολίτης, τ. 98, Μάρτιος 2002.

·          Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού (Ε.Μ.Ν.Ε.), Πρακτικά του Β΄ Διεθνούς Συμποσίου  «Η πόλη στους νεότερους χρόνους. Μεσογειακές και βαλκανικές όψεις (19ος-20ος αι.)», Αθήνα 2000.

·          Emile Kolodny, La population des îles de la Grèce. Essai de géographie insulaire en Méditerranée orientale, τ. 1-3, Aix en Provence 1974.

·          Γκυ Μπουρσέλ (επιμ.), Η νεοελληνική πόλη, Αθήνα 1989. 

·          Χ. Κασίμης –Λ. Λουλούδης,   Ύπαιθρος χώρα. Η ελληνική αγροτική κοινωνία στο τέλος του εικοστού αιώνα, εκδ. Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Αθήνα 1999.

·          Νιτσιάκος Β. – Χ. Κασίμης (επιμ.), Ο ορεινός χώρος της Βαλκανικής. Συγκρότηση και Μετασχηματισμοί, Αθήνα 2000.

·          Ευδοκία Ολυμπίτου,«Ένα οδοιπορικό στη Σαρία της Καρπάθου: Ο χώρος και οι άνθρωποι», Πρακτικά του Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου Καρπαθιακής Λαογραφίας, Αθήνα 2003, 511-527

·      Βασίλης Παναγιωτόπουλος, “Ο οικονομικός χώρος των Ελλήνων στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας”, Τετράδια Εργασίας ΚΝΕ/ΕΙΕ, αρ. 18, Αθήνα 2003, 25-47.

o         ΜΟΡΦΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ (19ΟΣ- 20ΟΣ ΑΙ.)

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συγκριτική και παράλληλη εξέταση ποικίλων  μορφών κοινωνικής οργάνωσης και παραγωγικών δραστηριοτήτων που διαμορφώθηκαν σε προβιομηχανικούς κοινωνικούς σχηματισμούς του ελλαδικού χώρου. Στις παραδοσιακές κοινωνίες οι παραγωγικές δραστηριότητες προσδιορίζονται από τις γεωγραφικές συνθήκες και τις τοπικές διαθεσιμότητες σε φυσικούς πόρους. Θα εξετάσουμε διάφορες μορφές οργάνωσης της εργασίας και τους τρόπους με τους οποίους διαρθρώνονται οι παραγωγικές σχέσεις με τα διάφορα επίπεδα του κοινωνικού σχηματισμού (συγγένεια, οικογένεια, κοινότητα).   

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

·          Ελευθέριος Αλεξάκης, Τα γένη και η οικογένεια στην παραδοσιακή κοινωνία της Μάνης, Αθήνα 1980.

·          John Campbell, Honour, Family and Patronage, Οξφόρδη 1964.

·          Maurice Godelier, Μαρξιστικοί Ορίζοντες στην Κοινωνική Ανθρωπολογία, Αθήνα 1988. 

·          Κ. Καραβίδας, Τα αγροτικά, Αθήνα 1931.

·          Ρωξάνη Καυταντζόγλου (επιμ.), Οικογένειες του παρελθόντος. Μορφές οικιακής οργάνωσης στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια, Αθήνα 1996. 

·          Λάουρα Μαράτου – Αλιπράντη, «Δομικά Χαρακτηριστικά και Παραδοσιακές Λειτουργίες της Αγροτικής Οικογένειας: Εμπειρικές Έρευνες», Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τ. 66 (1987), σ. 73-105

·          Νίκος Μουζέλης, Νεοελληνική Κοινωνία, Όψεις υπανάπτυξης, Αθήνα 1978. 

·          Βασίλης Νιτσιάκος, Παραδοσιακές κοινωνικές δομές, Αθήνα 1991.

·          Ευδοκία Ολυμπίτου,«Τεχνικές και επαγγέλματα. Μια εθνολογική προσέγγιση», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τ. 1. Αθήνα 2004, 305-316.

·      C. Piault (επιμ.), Οικογένεια και περιουσία στην Ελλάδα και στην Κύπρο, εκδ. Εστία, Αθήνα 1994.

·          Βασιλική Ρόκου, Συμβολή στη μελέτη της κοινωνίας του κτηνοτροφικού χωριού (Το παράδειγμα του Μετσόβου), Γιάννενα 1983.

·          Δ. Ψυχογιός, Προίκες, φόροι, σταφίδα και ψωμί. Οικονομία και οικογένεια στην αγροτική Ελλάδα του 19ου αι, Αθήνα 1987.