ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

·          ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΟΙ

Το σεμινάριο έχει ως στόχο τη διαχρονική παρουσίαση της πορείας και της δημογραφικής εξέλιξης του πληθυσμού στον πλανήτη μας. Εξετάζει το δημογραφικό φαινόμενο μέσα από τη διεπιστημονική του προσέγγιση (κλίμα, υγεία, περιβάλλον, οικονομία, κοινωνικές συμπεριφορές και νοοτροπίες, κλπ) και αναλύει τους παράγοντες και τις συνισταμένες εκείνες (θεωρητικές και τεχνικές) που συνέβαλαν κατά το παρελθόν, αλλά και εξακολουθούν να συμβάλλουν ακόμη και σήμερα στη μεταβολή (θετική ή αρνητική) του πληθυσμιακού δυναμικού.

Ενδεικτικήβιβλιογραφία:

-BIRABEN J. N., “Essai sur l’évolution  du nombre des hommes”, Population, no ¾,1979.

-BOURGEOIS-PICHAT J., “La démographie”, Paris, Gallimard, 1971.

-CHESNAIS J. C., “La Population du monde: de l’Antiquité à 2050”, Bordas, 1991.

-CHAVALIER L., “Démographie générale”, Paris, Dalloz, 1951.

-CLAVAL P., GRANOTIER B., OIZON R., PRESSAT R., “Population et démographie, Paris, Larousse 1976.

-DESLONDES O., “L’ évolution de la population grecque (1981-1991) Vers un modèle européen?”, Méditerranée, no 1-2,1995.

-DUPÂQUIER J., “Initiation  à la démographie historique”, Paris, Tournai et Montréal, Gamma, 1974.

-GUILLAUME P., et POUSSOU J-P., “Démographie historique”, Paris 1970.

-HENRY L., “Démographie, analyse et modèles”, Paris Larousse, 1972.

-HENRY L., “Manuel de la démographie historique”, Genève, Droz, 1967.

-HUGON P., “Démographie”, Paris, Dalloz,1971.

-MOUCHEZ Ph., “Démographie”, Paris, P.U.F., 1968.

-PANZAC D., “La population de l’Empire Ottoman. Cinquante ans (1941-1990) de publications et de recherches”,  TRAVAUX ET DOCUMENTS DE L’I.R.E.M.A.M. No 15, AIX-EN-PROVENCE, 1993 (Βιβλιογραφικός οδηγός).

-PENOUIL M., “Démographie”, Paris, Dalloz, 1977.

-PRESSAT R., “L’analyse démographique”, Paris, P.U.F., 1973.

-PRESSAT R., “Dictionnaire de démographie”, Paris, P.U.F., 1979.

-POULALION G., “La science de la population”, litec, Paris.

-SAUVY A., “La population. Sa mesure. Ses mouvements. Ses lois”, Paris, P.U.F., 1973

·          ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ: ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Στόχος του σεμιναρίου είναι η διαχρονική παρουσίαση και μελέτη των ιδιαιτεροτήτων που χαρακτηρίζουν την αντίληψη των διοικητικών αρχών, στο θεωρητικό και τεχνικό τομέα, κατά τη διεξαγωγή μιας καταγραφής πληθυσμού. Αρχίζοντας από τις απλές απαριθμήσεις, τις πολιτειογραφικέςαναφορές, τις πρώιμες στατιστικές και φθάνοντας έως τις σύγχρονες εθνικές απογραφές και τις διεθνείς αναλύσεις των πληθυσμιακών δεδομένων, διαγράφηκε μία ιστορική εξέλιξη σχετικά με την προσέγγιση του πληθυσμού από τους επίσημους φορείς. Πώς παρουσιάζεται αυτή η πορεία; Ποιες είναι οι αλλαγές και ποιες οι προσδιοριζόμενες βασικές παράμετροι στις αναζητήσεις της καταγραφής του πληθυσμού; Ποιοι είναι οι στόχοι  και, ακόμη, ποιοι οι νεωτερισμοί τους; Ποιες είναι οι επιδράσεις στις νοοτροπίες και στις συμπεριφορές τόσο αυτών που απογράφουν όσο και εκείνων που απογράφονται;  Ποια είναι η χρησιμότητά των πληθυσμιακών καταγραφών ως ιστορικών μαρτυριών για την αποτίμηση του πληθυσμιακού παρελθόντος και την πρόβλεψη της μελλοντικής πορείας του; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που θα τεθούν προς συζήτηση.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

-Βλέπε κατάλογο Δημοσιεύσεων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (Λυκούργου 14-15, Αθήνα, τηλ. 210 3248512 εσωτ. 239 και 275, www.statistics.gr)

-A. Μανσόλας, «Πολιτειογραφικαί πληροφορίαι περί Ελλάδος» Αθήνα 1867

-Μιχ. Χουλιαράκης, «Γεωγραφική, διοικητική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος, 1821-1971» Αθήνα 1974

-A Mansolas, “Rapport sur l’état de la statistique en Grèce, présenté au Congrès International de Statistique de St. Pétersbourg en 1875” Athènes 1872

-A Mansolas, “La Grèce à l’exposition universelle de Paris en 1878” Athènes 1878

-Σ. Σπηλιωτάκης, «Στατιστικαί πληροφορίαι περί Ελλάδος», Αθήνα 1859

-Ι. Δ. Σταματάκης, «Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος» Αθήνα 1846

-Thierch F. “De l’Etat actuel de la Grèce”, Leipzig 1833

-Strong F. “Greece as a Kingdom, or a Statistical Description of that Country from the Arrival of King Otho in 1833 to the Present Time” London 1842  

-http://www.ined.fr/population-en-chiffres/monde/ (βάσεις δεδομένων για όλες τις χώρες του κόσμου)

-http://www.un.org/esa/population/(βάσεις δεδομένων για όλες τις χώρες του κόσμου)

-http://ibm2.circp.jussieu.fr/grasland/

-http://genderstats.worldbank.org/homme.asp (Διεθνής Τράπεζα)

-http://www.coe.int/t/t/cohésion-sociale/population/ (Συμβούλιο της Ευρώπης)

-http://europa.eu.int/com/eurostat (EUROSTAT)

-http://www.hcrfrance.org (΄Ύπατη Αρμοστεία Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες) 

-http://www/ined.fr (Διεθνές Ινστιτούτο Δημογραφικών Σπουδών)

-http://www.recensement.insee.fr (INSEE)

-http://www.iom.int/ (International Organization for Migration)

-http://www.prob.org/French Template.cfm

-http://www.census.gov/ (US CENSUS BUREAU)

-http://labosta.ilo.org/cgi-bin/broker8.exe

-http://www/worldpop.org/datafinder.htm (ΟΗΕ)

·          ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΠΛΕΓΜΑ

Η άνιση κατανομή του πληθυσμού στο χώρο θα αποτελέσει τον κεντρικό άξονα του σεμιναρίου. Θα δοθεί επίσης έμφαση στις ιδιαιτερότητες και τις αντιθέσεις της οικιστικής κατάληψης του αστικού και του αγροτικού χώρου, στην εξέλιξη της γεωγραφικής κατανομής του πληθυσμού, στις φυσικές και ιστορικές αιτίες που επέβαλαν μια τέτοια κατανομή, στην επίδραση της γεννητικότητας, της θνησιμότητας και της γεωγραφικής κινητικότητας του πληθυσμού στο γεωγραφικό χώρο και στις χαρτογραφικές αναπαραστάσεις και αποτυπώσεις της κατανομής των οικιστικών πληθυσμιακών δεδομένων μέσα στο χώρο.

 Ενδεικτικήβιβλιογραφία:     

 -BAIROCH P., BATOU J., CHEVRE P., “La population des villes européennes de 800 à 1850”, Droz, 1988.

-BEAUJEU-GARNIER J., “Géographie de la population”, in JOURNAUX A., DEFFONTAINES P., JEAN-BRUNHES DELAMARRE M. (dir), Géographie générale, Gallimard, La Pléiade, 1966.

-BENEVOLO L., “La ville dans l’histoire européene”, Seuil, 1993.

-BOYER J. –C., “Les villes européennes”, HACHETTE, 2003.

-DECROLY J.M., VANLAER J., “Atlas de la population européenne, Éd. Université Libre de Bruxelles, 1991.

-DOMENACH H., PICQUET M., “Population et environnement, PUF, coll. Que sais-je? 2000.

-DUMONT G.F., “Les populations du monde”, A. Colin, coll. U, 2001. 

-DUPÂQUIER J., “La population mondiale au XXe s.”, PUF, coll. Que sais-je?, 1999.

-GUILLON M., SZTOKMAN N., “Géographie mondiale de la population”, ellipses, 2e éd.

-HAGGETT P., “L’analyse spatiale en géographie humaine”, A. Colin, coll. U, 1973.

-HOHENBERG P.M., LEE I.H., “La formation de l’Europe urbaine”, PUF, 1992.

-ISNARD H., “L’espace géographique”, PUF, 1978.

-LE BRAS H., “Naissance de la mortalité .  L’origine politique de la statistique et de la démographie”,  Gallimard, 2000.

-LE BRAS H, “Le peuplement de l’Europe” DATAR/La Documentation Française, 1996.

-LE BRAS H, “Mythes de la nature et de la population” la Découverte, 1996.

-LERAT S., “Les populations du monde”, Bréal, 1994.

-MATHIEU J.L., “La population mondiale”, A. Colin, coll. Synthèse, 2002.

-MORICONI-EBRARD F., “L’urbanisation du monde depuis 1950”, Anthropos, 1993.

-MUMFORD L., “La Cité à travers l’histoire”, Paris, Seuil, 1964. 

-NOIN D., “Géographie de la population mondiale”, RECLUS/LA Documentation Française, 1996.

-NOIN D., “Atlas de la population mondiale”, RECLUS/LA Documentation Française, 1996.

-NOIN D., “L’humanité sur la planète”, Éd. UNESCO, 1997.

-NOIN D., THUMERELLE P.J. “L’étude géographique des populations”, Masson, 1993.

-PIRENNE H., “Les Villes du Moyen Âge”, Paris, P.U.F., 1992. 

-PITIÉ J., “Géographie de la population mondiale”, Sirey, 1973.

-RONCAYOLO M., PAQUOT S.S. “Villes et civilisation urbaine, XVIIIe-XIXe s.”, Paris Larousse, 1992.

·          ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Η μελέτη των δημογραφικών σταδίων και της δημογραφικής μετάβασης εξαρτώνται από το επίπεδο της γεννητικότητας και της θνησιμότητας ενός πληθυσμού. Οι δύο αυτοί βασικοί δημογραφικοί παράγοντες που καθορίζουν ουσιαστικά τη δυναμική του πληθυσμού και  την εξελικτική πορεία του μέσα στο χρόνο θα αποτελέσουν το αντικείμενο του σεμιναρίου, αρχίζοντας από την αποκαλούμενη μοντέρνα περίοδο και φθάνοντας έως τις ημέρες μας. Πώς διαγράφεται η σπουδαιότητα της μεγάλης θνησιμότητας και, ιδίως, της  νηπιακής και της παιδικής κατά τη μοντέρνα περίοδο;  Ποιες είναι οι βασικότερες αιτίες της; Ποιος είναι ο εποχιακός ρυθμός της θνησιμότητας και ποιες οι δημογραφικές κρίσεις; Πώς παρουσιάζεται η οπισθοδρόμηση της θνησιμότητας κατά το 18ο αιώνα; Πώς διαγράφεται το φαινόμενο της ανισότητας της θνησιμότητας σήμερα; Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της γεννητικότητας κατά τη μοντέρνα περίοδο και ποια σήμερα; Πώς διαγράφεται η εξέλιξή της τόσο  από γεωγραφική όσο και από κοινωνικο-οικονομική σκοπιά στις παραδοσιακές και στις σύγχρονες κοινωνίες; Πώς παρουσιάζονται τα φαινόμενα των γεννήσεων εκτός γάμου, του εκούσιου περιορισμού τους και της αντισύλληψης; Αυτά είναι τα θέματα που θα απαντηθούν κατά το σεμινάριο.       

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

-BAHR J., GANZ P., ed. “The geographical approach to fertility. Kieler Geogr. Schriften, 1990.

-BLAYO Ch ., et FESTY P., “La fécondité à l’est et à l’ouest de l’Europe, Popul., Paris 1975.

-DECROLY J-M., et VANLAER J., “Atlas de la population européenne”,  éd. De l’Univ. de Bruxelles, 1991. 

-DESPLANQUES J., “L’inégalité sociale devant la mort” Économie et statistiques no 162, 1993.

-DION M. “Les Déterminants de la fécondité; la nuptialité et la contraception”, in Charbit Y. dir. La population des pays en développement. La Documentation Française, 2000.

-GRASLAND C., “Systèmes politiques et déclin de la mortalité infantile en Europe”, Revue belge de géographie, fasc. 2, 1989.

-NOIN D., “La baisse de la fécondité dans le monde” Annales de géographie, no 559, 1991.

-STAMP L., “The geography of life and death”, London, Collins,1974.

-VERRIÈR J., “Les politiques de population”, Paris P.U.F. 1978.