Ιστορία της έρευνας στην Θηρασία

Η Θηρασία δεν είχε ερευνηθεί συστηματικά στο παρελθόν (Sperling 1973 για μία σύνοψη). Στο λιμάνι της Ρίβας είχαν εντοπιστεί τα περισσότερα ευρήματα των αρχαίων χρόνων τόσο από περιηγητές του 19ου αι. όσο και από αυτοψίες της Εφορείας Κυκλάδων. Στην περιοχή Κιμινά στο νότο η εξορυκτική δραστηριότητα στο ορυχείο του Σ. Αλαφούζου και στις γειτονικές ιδιοκτησίες είχαν φέρει στο φως ίχνη διάσπαρτων κτισμάτων ενός οικισμού της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, εκ των οποίων ένα κτήριο είχε ανασκαφεί στο σύνολο του αρχικά από τους Αλαφούζο και Νομικό το 1866 και στη συνέχεια από τον Φουκέ το 1867 (Fouqué 1879). Το ιστορικό των ανασκαφών αυτών και τα ευρήματά τους δημοσίευσε πρόσφατα η Ι. Τζαχίλη στη μελέτη Οι αρχές της Αιγαιακής Προϊστορίας. Οι ανασκαφές στη Θήρα και τη Θηρασία τον 19ο αι., Αθήνα 2006.

Το 2007 άρχισε ένα ευρύτερο ερευνητικό πρόγραμμα μελέτης της νήσου Θηρασίας από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. (Κ Παλυβού) και τον Τομέα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ι. Τζαχίλη). Στο πλαίσιο αυτό εγκρίθηκε η πραγματοποίηση πρόγραμματος αρχαιολογικής έρευνας επιφανείας σε συνεργασία με την ΚΑ’ Ε.Π.Κ.Α. Η συστηματική έρευνα επιφανείας διεξήχθη με τη συνεργασία του Κ. Σμπόνια (Ιόνιο Πανεπιστήμιο). Η έρευνα αυτή προσδιόρισε μέσα από μία διαχρονική οπτική τους βασικούς άξονες της οικιστικής ιστορίας του νησιού. Τα πρώτα αποτέλεσματα του προγράμματος αυτού παρουσιάστηκαν στον τόμο: Κ. Παλυβού – Ι. Τζαχίλη (επιμ.) Θηρασία Ι. Μια διαχρονική διαδρομή. Εκδόσεις Τα Πράγματα, Αθήνα 2015.

Στο πλαίσιο του Προγράμματος Θαλής για την «Ενίσχυση της Διεπιστημονικής ή και Διιδρυματικής έρευνας και καινοτομίας» εγκρίθηκε το 2011 η πράξη: ΘΑΛΗΣ - «Διαχρονικοί Νησιωτικοί πολιτισμοί: η περίπτωση της Θηρασίας» με συντονίστρια την καθηγήτρια του τμήματος Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. κα Κ. Παλυβού και επί μέρους ερευνητικές ομάδες στα Πανεπιστήμια Κρήτης (επιστ. Υπεύθυνος Ι. Τζαχίλη), Ιόνιο Πανεπιστήμιο (επιστ. Υπεύθυνος Κ. Σμπόνιας) και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών ΙΤΕ (επιστ. Υπεύθυνος Α. Σαρρής). Το πρόγραμμα, που πραγματοποιήθηκε στα έτη 2012-2015, έθεσε ως στόχο την διεπιστημονική και διαχρονική προσέγγιση της μικρής αυτής νησιωτικής κοινωνίας (http://therasiaproject.web.auth.gr/)

Το 2013 υποβλήθηκε από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο αίτημα για τη συνέχιση της αρχαιολογικής έρευνας στη νήσο Θηρασία υπό τη διεύθυνση του αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας στου Ιονίου Πανεπιστημίου Κ. Σμπόνια και της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κρήτης Ι. Τζαχίλη, σε συνεργασία με την Εφορεία Κυκλάδων (Μ. Ευσταθίου). Η αρχαιολογική έρευνα περιλαμβάνει 1) τη συνέχιση της γεωφυσικής έρευνας στο πλαίσιο του εγκεκριμένου τετραετούς προγράμματος γεωφυσικής έρευνας κατά το διάστημα 2012-2015, 2) τη διενέργεια καθαρισμού και ανασκαφικών τομών στη θέση Μονή Κοίμησης και στη θέση Φουκέ στα ορυχεία Αλαφούζου.